آیت‌الله رمضانی در تشریح دستاوردهای سفر به پاکستان: در صدد تعمیق معرفت اهل‌بیتی هستیم/ مردم پاکستان، دلداده اهل‌بیت(ع) و دوستدار انقلاب اسلامی هستند
«از ویژگی‌های برجسته شیعیان در پاکستان و بلکه حتی اهل‌سنّت، دلدادگی به اهل‌بیت(ع) و عشق و ارادت غیرقابل وصف به خاندان وحی است و به لحاظ عاطفه و محبت، می‌توان بیشترین نمره را به این علاقه و دلدادگی داد.»
به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت – ابنا – طی دو هفته گذشته، آیت‌الله رمضانی دبیرکل محترم مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) به منظور دیدار با علما و شخصیت‌های علمی و مذهبی پاکستان، بازدید از مراکز اسلامی و امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری علمی و فرهنگی، سفری به سه شهر مهم اسلام‌آباد، لاهور و کراچی داشت. این دیدارها و نشست‌ها از این جهت حائز اهمیت است که کشور مسلمان پاکستان، همجوار با جمهوری اسلامی ایران، با مردمی علاقمند به اهل‌بیت(ع) و دوستدار انقلاب اسلامی ایران است و تعمیق روابط میان نهادهای علمی و فرهنگی این دو کشور دوست و برادر، می‌تواند در پیشبرد همکاری و هم‌افزایی موثر واقع شود.
در همین زمینه خبرگزاری اهل‌بیت(ع) – ابنا – در گفت‌وگوی تفصیلی با دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) به بررسی اهداف و دستاوردهای این سفر مهم پرداخته است.
ابنا: بسیار ممنونیم که وقتتان را در اختیار ما قرار دادید. در ابتدا از سفرهایی که از ابتدای قبول مسئولیت به عنوان دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) داشته‌اید بفرمایید و اهداف کلی که در این سفرها دنبال می‌شود چیست؟
- بنده هم از شما تشکر می‌کنم و بابت زحماتی که در این مسیر متحمل می‌شوید قدردانی می‌کنم. سفرهایی که به منظور اهداف مدنظر صورت گرفته، کشورهای مختلفی بوده، از جمله کشورهای ترکیه، آلمان، روسیه، هلند، فرانسه، هند، گرجستان، عراق، سوریه و لبنان، و سفر اخیر که به پاکستان انجام گرفت. سفر به پاکستان در سال‌های گذشته برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلایلی ، این امکان فراهم نشد تا اینکه در این دوره توانستیم شرایط را فراهم کنیم و سفری با برنامه‌های متنوع و با دستاوردهای مناسب به این کشور داشته باشیم. به هرحال پاکستان کشوری بزرگ و اسلامی، با نزدیک به 250 میلیون مسلمان و قریب به 40 میلیون شیعه است و این ظرفیت بزرگی برای نشر معارف اسلامی و آموزه‌های اهل‌بیت(ع) به شمار می‌رود.
اهداف کلی که در این سفرها دنبال می‌شود، اولاً شناخت و دیدار با علمای اثرگذار مناطق و همچنین شناسایی و آشنایی با موسسات بزرگ شیعه است، اینکه بتوانیم جهت معرفی مکتب اهل‌بیت(ع) با مجموعه ابزار و امکاناتی که وجود دارد، ظرفیتی را در دنیا ایجاد کنیم تا این معارف به درستی به همه آحاد جامعه شناسانده شود. یکی از اهداف در این سفرها وضعیت‌شناسی شیعیان در مناطق مختلف است تا نقاط ضعف و قوت شیعیان و پیروان اهل‌بیت(ع) شناسایی شود و زمینه همگرایی و همکاری مراکز شیعی در یک مجموعه و تأسیس مجمع محلی مورد مطالعه قرار گیرد. بازدید از مساجد و مراکز اسلامی و شیعی و همچنین دیدار با علما نیز بخش دیگری از اهداف سفرها است. ما در فعالیت‌ها و سفرها اهداف و فعالیت سیاسی نداریم، برنامه‌های ما صرفا فرهنگی و دینی است که در آن معرفی و ترویج ادبیات و مکتب اهل‌بیت(ع) به جهانیان و استفاده از فرصت‌ها و ایجاد زمینه‌ها در راستای این امر، از اهداف کلی به شمار می‌رود.
ابنا: از چرایی و اهداف سفر به پاکستان بفرمایید.
- در خصوص سفر به پاکستان، اولین هدف این بود که بتوانیم با استفاده از مناسبت و فرصت بی‌بدیل ایام غدیر، در مراسم‌های این عید سعید که در پاکستان به صورت گسترده برگزار می‌شود، حضور پیدا کنیم و موضوع «وحدت» و «نقش پیام غدیر در جامعه اسلامی» را در این جلسات مورد تأکید قرار دهیم. ما آموزه‌های بسیار مهمی از غدیر داریم و از جمله از این آموزه‌ها، گماردن بهترین‌ها در کارهاست. اگر در هر مسئولیتی بهترین‌ها یا از بهترین‌ها قرار داده شوند، قطعاً جامعه رشد خواهد کرد. نکته دیگری که جزو این آموزه‌هاست این است که مسلمانان باید در سرنوشت خودشان حضور و نقش داشته باشند، اساساً غدیر به صورت پررنگ به ساحت اجتماعی دین می‌پردازد، یعنی یکی از درس‌های مهم غدیر این است که ما مسلمانان فقط مسئولیت فردی نداریم، بلکه مسئولیت اجتماعی‌مان از مسئولیت فردی اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست. باید از غدیر استفاده کنیم تا ادبیات فاخری از دین را به جامعه بشری معرفی کنیم، یعنی دین را به صورت جامع، عمیق و دقیق معرفی کنیم. این مطالب در مجموعه بحث‌ها و جلساتی که با علمای اهل‌سنّت و شیعه داشتیم، مورد تاکید قرار گرفت.
با توجه به ظرفیت بسیار بالایی که در پاکستان وجود دارد، زمینه‌سازی برای احیاء مجمع محلی، از دیگر اهداف در این سفر بود. پاکستان یکی از کشورهای بزرگ اسلامی با حدود 250 میلیون مسلمان و حدود 40 میلیون از پیروان اهل‌بیت(ع) یعنی از شیعیان هستند، و این 250 میلیون نفر، ظرفیت بزرگی است. از سوی دیگر وضعیت‌شناسی شیعیان در منطقه نیز از اهم اهداف است که نقاط قوّت و ضعف شیعیان مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. بازدید از مساجد و مراکز اسلامی و قرآنی مرتبط و همچنین حوزه‌های علمیه شیعه و جمع‌آوری اطلاعات آن‌ها در هر منطقه نیز از اقدامات مهمی است که در این سفر مورد توجه قرار گرفت. اگرچه با توجه به گستردگی ظرفیت‌ها، امکان بررسی همه آن‌ها فراهم نشد، اما با توجه به مدت سفر و امکان حضور، از مراکز متعددی بازدید به عمل آمد.
گسترش تعاملات دینی و آموزشی با مراکز اهل‌سنّت از اهداف مهم این سفر بود که الحمدالله زمینه خوبی فراهم شد تا تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه منهاج‌القرآن و دیگر مراکز انجام پذیرد. ملاقات با علما و شخصیت‌های اثرگذار شیعه و سنّی و جلساتی با محوریت وحدت نیز، در دستور کار بود که به نظر بنده همه اینها مفید و اثرگذار انجام گرفت.
ابنا: به کدام شهرهای پاکستان سفر کردید، از چه مراکزی بازدید به عمل آوردید و با کدام شخصیت‌ها دیدار کردید؟
- سه شهر مهم پاکستان یعنی کراچی، اسلام‌آباد و لاهور مقصدهای این سفر بودند. در کراچی برنامه‌های متنوعی از جمله به مناسبت غدیر، برنامه باشکوهی با حضور علمای منطقه در دفتر خانه فرهنگ ایران در کراچی داشتیم. بازدید از برخی حوزه‌های علمیه خواهران و برادران نیز در برنامه سفر بود که انجام شد و هرکدام واقعاً ظرفیتی برای فعالیت‌های گسترده بودند.
در لاهور علاوه بر حضور در برخی مراکز اسلامی، ملاقاتی با مدیر محترم حوزه عروه‌الوثقی که مجموعه بزرگ با ظرفیت بالایی است را در برنامه داشتیم. حضور در مجموعه جامعه‌المنتظر و دیدار با آیت‌الله سید نیاز نقوی از علمای برجسته پاکستان، دانش‌آموخته نجف و مدیر این حوزه نیز از دیگر برنامه‌ها در لاهور بود.
در اسلام‌آباد نیز جلسات و برنامه‌های ملاقات با شخصیت‌های اثرگذار را داشتیم که از آن جمله، دیدار با علامه سیدساجد نقوی نماینده مقام معظم رهبری و رئیس شورای علمای شیعه در پاکستان و همچنین ملاقات با رئیس حوزه علمیه جامعه‌الکوثر آیت‌الله شیخ محسن نجفی بود که ایشان هم از علمای این بلاد و دانش‌آموخته حوزه نجف است. جلسه بسیار خوبی نیز با علامه راجه ناصر عباس جعفری داشتیم که ایشان هم ریاست حوزه‌ای در اسلام‌آباد را برعهده دارد و همه این بزرگواران به امر تربیت طلابی مشغول هستند که برای تحصیلات تکمیلی معمولا به قم می‌آیند و برخی نیز به نجف عزیمت می‌کنند. حوزه‌های علمیه در برخی شهرهای پاکستان پر رونق هستند که البته باید نقاط قوت آن‌ها بیشتر از این تقویت شود و نقاط ضعف آن‌ها نیز شناسایی و ترمیم و جبران شود.
جلساتی نیز با علمای اهل‌سنّت داشتیم که از آن جمله ملاقات با رئیس شورای عقیدتی پاکستان بود. این مرکز به منزله شورای نگهبان در کشور ماست، یعنی قوانینی که در پاکستان تصویب می‌شود، باید به تأیید این شورا برسد و مطابقت آن با احکام اسلامی روشن و محرز شود. ترکیب این شورا 22 نفر از علما و شخصیت‌های حقوقدان سنّی و شیعه است و البته زمانی دو نفر از علمای شیعه در این ترکیب حضور داشتند، اما الان یک نفر از علمای شیعه در این شورا حضور دارد. در این جلسه از ما خواسته شد که در انطباق مجموعه قوانین، با احکام شرع و قوانین اسلامی به این شورا کمک کنیم و در این جلسه در خصوص همکاری کارگروه فقهی مجمع در بحث انطباق قوانین با مسایل فقهی مذاکراتی صورت گرفت. در این زمینه کتاب‌هایی به چاپ رسیده و مورد استقبال علما و دانشجویان و مردم نیز قرار گرفته است.
ابنا: استقبال پاکستانی‌ها، خصوصا دانشجویان و مردم از حضرتعالی چگونه بود؟
- انصافاً هر جایی که می‌رفتیم با محبت و باشکوه استقبال می‌کردند، هم علما، هم دانشجویان و هم سایر اقشار مردم. جلسات سخنرانی هم که انجام پذیرفت بسیار باشکوه بود و مورد استقبال قرار گرفت. برای نمونه سخنرانی که در دانشگاه منهاج، از دانشگاه‌های مهم و بزرگ منطقه با بیش از 16 هزار دانشجو داشتیم، مورد استقبال اساتید و دانشجویان زیادی قرار گرفت. مردم نیز در هر جایی که حضور پیدا می‌کردیم، با شور و شوق استقبال می‌کردند و با استقبال‌شان ما را شرمنده می‌کردند، مردم از همه امکاناتشان برای استقبال استفاده می‌کردند و با برنامه‌های مختلفی از جمله شعرخوانی اظهار محبت فراوانی داشتند. محبت به مردم ایران و علاقه به جمهوری اسلامی نیز از جمله شاخصه‌های این ابراز محبت بود. آنقدر این استقبال محرز بود که در تمام جلسات، خودش را نشان می‌داد و با اینکه تمام جلسات به زبان فارسی بود، اما مورد استقبال گسترده قرار می‌گرفت. این حکایت از دوستی این دو ملت است و امیدواریم دولت‌های این دو کشور هم در توسعه بخش‌های سیاسی، تجاری، اقتصادی، علمی و بخش‌های دیگر بتوانند همکاری‌های متناسب را داشته باشند و پیگیری کنند.
ابنا: ارزیابی حضرتعالی از نقاط قوت و ضعف شیعیان پاکستان چیست؟ چالش‌های شیعیان در عرصه ترویج مکتب اهل‌بیت(ع) در پاکستان را چه می‌دانید و مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) چه نقشی در این زمینه می‌تواند ایفا کند؟
- از ویژگی‌های برجسته شیعیان در پاکستان و بلکه حتی اهل‌سنّت، دلدادگی به اهل‌بیت(ع) و عشق و ارادت غیرقابل وصف به خاندان وحی است و به لحاظ عاطفه و محبت، می‌توان بیشترین نمره را به این علاقه و دلدادگی داد. البته این عشق باید حفظ و جهت داده شود، این محبت باید توأم با معرفت باشد که در موارد متعددی چنین است و البته در مواردی معرفت عمیقی در برخی جاها وجود ندارد که از نقاط ضعف محسوب می‌شود. ضمیمه این شناخت به آن بُعد عاطفی، دلدادگی، عشق و ارادت به اهل‌بیت عصمت و طهارت، می‌تواند ظرفیت بسیار عمیقی را ایجاد نماید. ممکن است برخی از همین جنبه‌های عاطفی سوءاستفاده کنند که باید از این جهت خیلی مراقب باشیم، باید خود علمای منطقه مراقب باشند. گاهی دشمنان از همین موارد سوءاستفاده می‌کنند و می‌خواهند اختلافی میان شیعیان یا پیروان یک مذهب یا شیعیان و اهل‌سنّت ایجاد کنند که الحمدالله با تدبیری که رهبران شیعی و علمای بزرگ شیعه و اهل‌سنّت داشته‌اند، معمولا از ایجاد فتنه و شیطنت‌های دشمنان جلوگیری شده است.
به نظر بنده، مسئله‌ای که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، گسترش معرفت عقلانی و عدالت‌خواهی است. نباید اجازه داد دشمنان از ویژگی‌های مثبت سوءاستفاده کنند، عده‌ای که برخی را تحریک می‌کنند، کاملا قابل مشاهده است که از سوی انگلیس یا جاهای دیگر شیطنت می‌کنند و با این شیطنت در صدد ایجاد اختلاف و تفرقه میان پیروان اهل‌بیت(ع) و میان شیعیان و اهل‌سنت هستند. این موضوع هوشمندی علمای منطقه و اثرگذاری آن‌ها در مقابل نقشه‌های شوم دشمنان را می‌طلبد که در موارد متعددی جلوی این توطئه‌ها با اتحاد و وحدت گرفته شده و حتی راهپیمایی‌های عظیمی را ترتیب داده‌اند و در مجموع با تدبیری که توسط علمای منطقه و شخصیت‌های اثرگذار و رهبران شیعه و سنی انجام پذیرفته از تشدد اختلاف جلوگیری شده است.
دشمنان در موضوع اختلاف مخصوصا در پاکستان فعالیت جدی انجام می‌دهند و سرمایه‌گذاری می‌کنند، خیلی باید مراقب باشیم و همه علما و شخصیت‌های آن منطقه باید مراقب باشند. مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) نیز در صدد است به معرفتی که نسبت به اهل‌بیت(ع) وجود دارد، تعمیق بخشیده شود و نگاهی جامع به اهل‌بیت(ع) در میان پیروان و محبان آن بزرگواران وجود داشته باشد.
به مناسبت فرارسیدن ایام عزاداری سالار شهیدان از جمله موضوعاتی که در برخی جلسات این سفر عنوان شد این بود که حضرت امام حسین(ع) شخصیتی جهانی و الگو برای تمام بشریت است، نه فقط برای شیعیان، نه حتی برای مسلمانان و نه حتی برای پیروان ادیان ابراهیمی؛ بلکه برای کل بشریت شخصیت سیدالشهدا الگو و اسوه است. این جمله حضرت سیدالشهدا(ع) نیز بارها مورد تاکید قرار گرفت که «ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد کونوا احراراً فی دنیاکم»؛ اگر حتی معاد را هم قبول ندارید و دینی ندارید، لااقل آزادمرد باشید. از این جهت امام حسین(ع) برای کل جامعه بشری اسوه و الگو هستند و ما باید از این اسوه و الگو استفاده کنیم و بهره‌مند شویم، بنابراین امام حسین(ع) یک ظرفیت جهانی است. در بیان واقعه عاشورا نباید فقط جنبه‌های عاطفی قضیه یادآوری شود، بلکه باید امام حسین(ع) و واقعه عاشورا را درست و دقیق معرفی و تبیین کنیم.
ارائه تحلیل درست از چرایی واقعه عاشورا که چرا به این شکل ایجاد شد و همچنین بحث تطبیق با مسائل امروز، از مواردی بود که در برخی جلسات به آن اشاره کردیم. بحث تطبیق بحث مهمی است، امروزه چه کسانی درصدد هستند به دین ضربه وارد کنند؟ اینها را باید شناسایی و معرفی کنیم. پس هم باید نقل درست و جامع باشد، هم تحلیل درستی ارائه شود و هم تطبیق با امروز به صورت درست انجام پذیرد. آن‌هایی که در مسیر ولایت‌الله هستند با آن‌هایی که در مسیر ولایت شیطان هستند، باید کاملا از هم تفکیک شوند و امروزه، هم افرادی داریم که در مسیر ولایت‌الله هستند و هم افرادی که در مسیر ولایت طاغوت قرار دارند. تطبیق کار بسیار مهمی است. مجمع درصدد است به اندازه توانی که دارد، اهل‌بیت(ع) را جامع و عمیق معرفی کند. مجمع باید به نوعی مرجعیت علمی و معنوی برسد و در این مسیر گام بردارد، بنابراین چه در فعالیت‌های بخش ستاد و فعالیت‌هایی مثل «ویکی شیعه» و چه کارهای پژوهشی و چه فعالیت‌های رسانه‌ای در خبرگزاری ابنا، باید رویکرد عقلانی، معنوی و عدالت‌خواهی کاملا مشهود باشد که بتوانیم با نوعی اشراف اطلاعاتی، جامعه امروز بشری را در کل دنیا با معارف عمیق اهل‌بیت(ع) و با وضعیت مناسب و جدیدی که مسلمانان و شیعیان دارند آگاه کنیم.
ابنا: مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در پاکستان نمایندگی دارد؟ چقدر فعال هستند؟
- یک زمانی عده‌ای از علما به عنوان نماینده مجمع فعال بودند که برخی از آن‌ها فوت کردند. در سفر اخیر در این موضوع شناسایی داشتیم که انشاءالله در آینده این بحث مورد توجه قرار خواهد گرفت. البته در پاکستان حدود 40 یا 50 نفر از اعضای مجمع عمومی را داریم که بخاطر یک سری مسائل، فعالیت مدنظر وجود نداشته و از اهداف این سفر بازنگری و بازتعریف در ارتباط با فعالیت‌های مجمع در پاکستان بود.
ابنا: مقوّمات و راهبردهای تقویت جریان‌های شیعی و محبان اهل‌بیت(ع) در شبه قاره، به ویژه در پاکستان را چه مواردی می‌دانید؟
- از راهبردهای بسیار مهم، وحدت میان همه مسلمانان است. ما باید وحدت عملی نسبت به دشمن مشترک داشته باشیم که لازمه آن فهم مشترک است و باید ایجاد شود. وحدت میان علمای شیعه و حوزه‌های علمیه یعنی این که بتوانند در یک مسیر واحد، طلابی که در تراز اهل‌بیت(ع) هستند را تربیت کنند. مهم هم همین است که امروزه با توجه به شرایطی که با آن مواجه هستیم، تربیت باید در تراز امروز جامعه انجام بگیرد.
نکته دیگر تقویت عقلانیت، معنویت و عدالت‌خواهی است که الحمدالله این جریان عدالت‌خواهی در ملت پاکستان وجود دارد و امیدواریم در کنار عقلانیت و معنویت، بتواند به یک قدرت معنوی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در منطقه برسد. باید تلاش شود عقلانیتی که در مجموعه آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت(ع) است مورد تأکید و تربیت قرار گیرد. با توجه به اینکه امروزه در غرب دنبال ایجاد معنویات بدلی هستند، ما باید با توجه به مجموعه ظرفیت‌های اهل‌بیت(ع) بتوانیم معنویت به معنای واقعی کلمه را - که در رأسش خدای بزرگ و ارتباط انسان با خدا برای رسیدن به آرامش است - در رأس امور قرار دهیم. اتکا به اهل‌بیت(ع) سرلوحه رسیدن به این معنویت است و خودشان هم سرآمدان معنویت هستند؛ شخصیت‌های بی‌نظیری که به لحاظ علمی و معنوی جزو سرآمدان در میان مسلمانان هستند و همه مسلمانان مرجعیت علمی و معنوی اهل‌بیت(ع) را پذیرفته‌اند. ما باید معنویتی که در معارف اهل‌بیت(ع) است را معرفی کنیم، مثل معارفی که در صحیفه سجادیه، در دعای عرفه و در دعاهایی که از امام حسین(ع) و سایر حضرات معصومین(ع) نقل شده، دعاهایی که از پیامبر اکرم(ص)، از امیرالمؤمنین(ع) مثل دعای کمیل و دعاهایی که در کتاب مفاتیح‌الجنان آمده که قرآن ساعد هستند را به درستی بررسی و معرفی کنیم.
نکته دیگر که به عنوان یکی از راهبردها باید مورد توجه قرار گیرد، ارتقاء سطح آموزش عمومی شیعیان در دنیاست. در پاکستان از این جهت باید تلاش زیادی انجام بگیرد، لذا مبلغان باید مسلّح به سلاح روزآمدی شوند، باید با ادبیات بین‌المللی آشنا شوند، باید نسل جوان را با نوع مواجهه‌ای که در جهان روبرو هستیم به درستی آگاه کنند و با زبان نسل جوان آشنا باشند تا بتوانند در این زمینه موثر باشند.
ابنا: مهمترین دستاوردهای سفر به پاکستان را چه مواردی می‌دانید؟
- من بخشی را فهرست‌وار عرض می‌کنم، اولین دستاورد، اشراف اطلاعاتی با حضور در میدان است. انسان در هر میدانی حضور پیدا کند، اشراف اطلاعاتی عینی‌تر و ملموس‌تر خواهد بود. دوم، شناخت ظرفیت‌های فراوان است که در کشور دوست پاکستان وجود دارد، ملتی پایبند به آموزه‌های اسلامی، معتقد و باورمند و این خیلی مهم است. دستاورد دیگر تأکید بر وحدت میان عالمان سنّی و شیعه که همه بر این باور بودند و اعتقاد داشتند که برای مقابله با دشمن مشترک باید متحد بود. امروزه اسلام و مسلمانان به عنوان قدرت منطقه هستند. در عرصه بین‌الملل، «اسلام ناب» همان جریانی است که می‌تواند با جریان استکبار مقابله کند. ما امروزه می‌توانیم با آموزه‌های قرآنی و اهل‌بیتی، بهترین فکر را در دنیا معرفی کنیم. در آینده فاتح میدان آن‌هایی هستند که بهترین فکر را و بهترین اندیشه را در دنیا معرفی کنند.
نکته دیگری که من به عنوان دستاورد می‌توانم تلقی کنم تأکید بر وحدت علمای منطقه و شناخت ظرفیت‌ها برای خدمت بیشتر به مکتب اهل‌بیت(ع) است. دستاورد دیگری که در این سفر وجود داشت، زمینه‌سازی برای تفاهم‌نامه جهت گسترش فعالیت‌های دینی و فرهنگی با دانشگاه منهاج‌القرآن و حمایت و کمک به حوزه‌های علمیه بود. از لحاظ فکری مهم است که بتوانیم درس‌نامه‌هایی داشته باشیم که طلاب با مکتب اهل‌بیت(ع) آشنا شوند. این هم زمینه‌هایش فراهم شده که امیدواریم انشاءالله در آینده به صورت جدّ این مسائل پیگیری شود و نتیجه‌بخش باشد.
در این سفر 8 یا 9 روزه سخنرانی‌های زیادی انجام پذیرفت، اگر متن سخنرانی‌ها به دست بیاید، گمان می‌کنم ادبیات و رویکرد جدیدی از مجمع به علمای منطقه ارائه شد که مجمع درصدد است به نوعی مرجعیت علمی و معنوی دست پیدا کند و مجمع معتقد است باید نخبگان جامعه، مکتب ناب اهل‌بیت(ع) را شناسایی کنند و با وحدت، برداشت‌های دقیق و عمیقی ارائه نمایند.
نکته‌ای را به عنوان خاطره عرض می‌کنم. در دانشگاه منهاج‌القرآن در خصوص رابطه بین علم و دین از منظر اهل‌بیت(ع) برای تقریبا 250 الی 300 دانشجو سخنرانی داشتیم. از جمله موضوعاتی که در این سخنرانی مطرح شد این بود که مسلمانان زمانی مرکز ثقل علوم بودند و دیگران علم را از ما گرفتند، شخصیت‌های بزرگی مثل ابن‌سینا که کتاب قانون او در چهار رشته پزشکی است، خوارزمی و زکریا رازی و... از شاگردان اهل‌بیت(ع) هم افرادی بودند مثل جابر بن حیان و دیگر شخصیت‌های مثال‌زدنی اسلام به علم با این نگاه توجه دارند که طبیعت باید توسط اندیشمندان و دانشمندان کشف شود و ساحت علم و ساحت دین مکمل هم هستند و ساحت دین، ترغیب‌کننده ساحت علم و اندیشه است. این نکته را مورد تأکید قرار دادیم که دانشمندان نسبت به پدیده‌ها دوانگاره می توانند داشته باشند: یک انگاره، انگاره پدیده از آن جهت که ما را به پدیدآورنده می‌رساند، و انگاره دیگر، انگاره پدیده از آن جهت که پدیده است. دین می‌خواهد با انگاره اول به علم نگاه کند که ما را به پدیده‌آورنده متصل و مرتبط کند. موضوع دیگر، ارتباط علم و قدرت بود که بیان شد علم، قدرت و اقتدار می‌آورد و هرچه علم در جامعه‌ای بیشتر باشد، آن جامعه مقتدر و قوی خواهد بود. به بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری و به توصیه هفت‌گانه برای توسعه و پیشرفت علم اشاره کردیم و در خصوص 7 مولفه از اخلاق، معنویت، عدالت و مبارزه با فساد گرفته تا هفتمین مورد که سبک زندگی اسلامی به عنوان نرم‌افزار تمدن اسلامی است، مطالبی به اساتید و دانشجویان حاضر در جلسه ارائه شد. رئیس دانشگاه هنگام سخنرانی گفت: ما در خواب بودیم و شما ما را بیدار کردید، چنین بحثی برای اولین بار است که به ما ارائه شد. اینها عین عبارتی بود که بخاطر ارائه این معارف و مطالب به ما می‌گفتند، بعد از اتمام جلسه نیز تمام دانشجویان تشویق کردند و همه، شعار «پاکستان زنده باد، ایران زنده باد» سر دادند. همه اینها حکایت از این می‌کرد که ملت‌های دیگر به ایران و انقلاب اسلامی عشق می‌ورزند.
از مسیرهایی که عبور می‌کردیم، با اینکه مسیر بارانی بود می‌آمدند و از نزدیک با ما دست می‌دادند و کاملا معلوم بودکه با یک نگاه عاطفی جلو می‌آیند و ابراز محبت می‌کنند. اینها حکایت از این است که ایران و اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران در قلوب جهانیان جای دارد و مهم این است که بتوانیم این آرمان‌ها را حفظ کنیم و هر چه به این آرمان‌ها تقیّد داشته باشیم، محبوبیت امّ‌القرای جهان اسلام در جامعه بشری امروز، گسترده‌تر خواهد بود، انشاءالله.
ابنا: از محبت علما و شیعیان به شما و هیئت همراه گفتید. مایلم از نگاه علمای اهل‌سنّت به نماینده علمای ایران و جهان تشیع بدانم، نگاه این بزرگواران به نماینده مقام معظم رهبری و نماینده علمای شیعه و به ایرانِ شیعه چگونه است؟
- باور بفرمایید، علمای اهل‌سنّت احترام ویژه‌ای به ما داشتند و برخی از شخصیت‌های طراز اول احترام خاصی به ما می‌گذاشتند، به اندیشه و معارفی که ارائه شده بود احترام می‌کردند و از آن لذّت می‌بردند و در صحبت‌هایشان این مساله مشهود بود. بعضی از جاها ابراز علاقه‌هایی می‌شد که غیرقابل وصف است، ابراز تمایل برای حضور و برگزاری جلسات و صحبت‌های بیشتر در کنار هم و تجلیل از نماینده مقام معظم رهبری و حوزه با مراسمی محترمانه، از مصادیق مواجهه مردم و علمای پاکستان به شمار می رود. هر جا می‌رفتیم بهترین استقبال ها را داشتند. همه اینها از علاقه به جمهوری اسلامی ایران حکایت می‌کرد و این واقعیت در موارد متعددی کاملا مشهود بود.
ابنا: بسیار ممنون و سپاسگزاریم که وقتتان را در اختیار خبرگزاری اهل‌بیت(ع) – ابنا – گذاشتید.
«از ویژگی‌های برجسته شیعیان در پاکستان و بلکه حتی اهل‌سنّت، دلدادگی به اهل‌بیت(ع) و عشق و ارادت غیرقابل وصف به خاندان وحی است و به لحاظ عاطفه و محبت، می‌توان بیشترین نمره را به این علاقه و دلدادگی داد.»
به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت – ابنا – طی دو هفته گذشته، آیت‌الله رمضانی دبیرکل محترم مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) به منظور دیدار با علما و شخصیت‌های علمی و مذهبی پاکستان، بازدید از مراکز اسلامی و امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری علمی و فرهنگی، سفری به سه شهر مهم اسلام‌آباد، لاهور و کراچی داشت. این دیدارها و نشست‌ها از این جهت حائز اهمیت است که کشور مسلمان پاکستان، همجوار با جمهوری اسلامی ایران، با مردمی علاقمند به اهل‌بیت(ع) و دوستدار انقلاب اسلامی ایران است و تعمیق روابط میان نهادهای علمی و فرهنگی این دو کشور دوست و برادر، می‌تواند در پیشبرد همکاری و هم‌افزایی موثر واقع شود.
در همین زمینه خبرگزاری اهل‌بیت(ع) – ابنا – در گفت‌وگوی تفصیلی با دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) به بررسی اهداف و دستاوردهای این سفر مهم پرداخته است.
ابنا: بسیار ممنونیم که وقتتان را در اختیار ما قرار دادید. در ابتدا از سفرهایی که از ابتدای قبول مسئولیت به عنوان دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) داشته‌اید بفرمایید و اهداف کلی که در این سفرها دنبال می‌شود چیست؟
- بنده هم از شما تشکر می‌کنم و بابت زحماتی که در این مسیر متحمل می‌شوید قدردانی می‌کنم. سفرهایی که به منظور اهداف مدنظر صورت گرفته، کشورهای مختلفی بوده، از جمله کشورهای ترکیه، آلمان، روسیه، هلند، فرانسه، هند، گرجستان، عراق، سوریه و لبنان، و سفر اخیر که به پاکستان انجام گرفت. سفر به پاکستان در سال‌های گذشته برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلایلی ، این امکان فراهم نشد تا اینکه در این دوره توانستیم شرایط را فراهم کنیم و سفری با برنامه‌های متنوع و با دستاوردهای مناسب به این کشور داشته باشیم. به هرحال پاکستان کشوری بزرگ و اسلامی، با نزدیک به 250 میلیون مسلمان و قریب به 40 میلیون شیعه است و این ظرفیت بزرگی برای نشر معارف اسلامی و آموزه‌های اهل‌بیت(ع) به شمار می‌رود.
اهداف کلی که در این سفرها دنبال می‌شود، اولاً شناخت و دیدار با علمای اثرگذار مناطق و همچنین شناسایی و آشنایی با موسسات بزرگ شیعه است، اینکه بتوانیم جهت معرفی مکتب اهل‌بیت(ع) با مجموعه ابزار و امکاناتی که وجود دارد، ظرفیتی را در دنیا ایجاد کنیم تا این معارف به درستی به همه آحاد جامعه شناسانده شود. یکی از اهداف در این سفرها وضعیت‌شناسی شیعیان در مناطق مختلف است تا نقاط ضعف و قوت شیعیان و پیروان اهل‌بیت(ع) شناسایی شود و زمینه همگرایی و همکاری مراکز شیعی در یک مجموعه و تأسیس مجمع محلی مورد مطالعه قرار گیرد. بازدید از مساجد و مراکز اسلامی و شیعی و همچنین دیدار با علما نیز بخش دیگری از اهداف سفرها است. ما در فعالیت‌ها و سفرها اهداف و فعالیت سیاسی نداریم، برنامه‌های ما صرفا فرهنگی و دینی است که در آن معرفی و ترویج ادبیات و مکتب اهل‌بیت(ع) به جهانیان و استفاده از فرصت‌ها و ایجاد زمینه‌ها در راستای این امر، از اهداف کلی به شمار می‌رود.
ابنا: از چرایی و اهداف سفر به پاکستان بفرمایید.
- در خصوص سفر به پاکستان، اولین هدف این بود که بتوانیم با استفاده از مناسبت و فرصت بی‌بدیل ایام غدیر، در مراسم‌های این عید سعید که در پاکستان به صورت گسترده برگزار می‌شود، حضور پیدا کنیم و موضوع «وحدت» و «نقش پیام غدیر در جامعه اسلامی» را در این جلسات مورد تأکید قرار دهیم. ما آموزه‌های بسیار مهمی از غدیر داریم و از جمله از این آموزه‌ها، گماردن بهترین‌ها در کارهاست. اگر در هر مسئولیتی بهترین‌ها یا از بهترین‌ها قرار داده شوند، قطعاً جامعه رشد خواهد کرد. نکته دیگری که جزو این آموزه‌هاست این است که مسلمانان باید در سرنوشت خودشان حضور و نقش داشته باشند، اساساً غدیر به صورت پررنگ به ساحت اجتماعی دین می‌پردازد، یعنی یکی از درس‌های مهم غدیر این است که ما مسلمانان فقط مسئولیت فردی نداریم، بلکه مسئولیت اجتماعی‌مان از مسئولیت فردی اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست. باید از غدیر استفاده کنیم تا ادبیات فاخری از دین را به جامعه بشری معرفی کنیم، یعنی دین را به صورت جامع، عمیق و دقیق معرفی کنیم. این مطالب در مجموعه بحث‌ها و جلساتی که با علمای اهل‌سنّت و شیعه داشتیم، مورد تاکید قرار گرفت.
با توجه به ظرفیت بسیار بالایی که در پاکستان وجود دارد، زمینه‌سازی برای احیاء مجمع محلی، از دیگر اهداف در این سفر بود. پاکستان یکی از کشورهای بزرگ اسلامی با حدود 250 میلیون مسلمان و حدود 40 میلیون از پیروان اهل‌بیت(ع) یعنی از شیعیان هستند، و این 250 میلیون نفر، ظرفیت بزرگی است. از سوی دیگر وضعیت‌شناسی شیعیان در منطقه نیز از اهم اهداف است که نقاط قوّت و ضعف شیعیان مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. بازدید از مساجد و مراکز اسلامی و قرآنی مرتبط و همچنین حوزه‌های علمیه شیعه و جمع‌آوری اطلاعات آن‌ها در هر منطقه نیز از اقدامات مهمی است که در این سفر مورد توجه قرار گرفت. اگرچه با توجه به گستردگی ظرفیت‌ها، امکان بررسی همه آن‌ها فراهم نشد، اما با توجه به مدت سفر و امکان حضور، از مراکز متعددی بازدید به عمل آمد.
گسترش تعاملات دینی و آموزشی با مراکز اهل‌سنّت از اهداف مهم این سفر بود که الحمدالله زمینه خوبی فراهم شد تا تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه منهاج‌القرآن و دیگر مراکز انجام پذیرد. ملاقات با علما و شخصیت‌های اثرگذار شیعه و سنّی و جلساتی با محوریت وحدت نیز، در دستور کار بود که به نظر بنده همه اینها مفید و اثرگذار انجام گرفت.
ابنا: به کدام شهرهای پاکستان سفر کردید، از چه مراکزی بازدید به عمل آوردید و با کدام شخصیت‌ها دیدار کردید؟
- سه شهر مهم پاکستان یعنی کراچی، اسلام‌آباد و لاهور مقصدهای این سفر بودند. در کراچی برنامه‌های متنوعی از جمله به مناسبت غدیر، برنامه باشکوهی با حضور علمای منطقه در دفتر خانه فرهنگ ایران در کراچی داشتیم. بازدید از برخی حوزه‌های علمیه خواهران و برادران نیز در برنامه سفر بود که انجام شد و هرکدام واقعاً ظرفیتی برای فعالیت‌های گسترده بودند.
در لاهور علاوه بر حضور در برخی مراکز اسلامی، ملاقاتی با مدیر محترم حوزه عروه‌الوثقی که مجموعه بزرگ با ظرفیت بالایی است را در برنامه داشتیم. حضور در مجموعه جامعه‌المنتظر و دیدار با آیت‌الله سید نیاز نقوی از علمای برجسته پاکستان، دانش‌آموخته نجف و مدیر این حوزه نیز از دیگر برنامه‌ها در لاهور بود.
در اسلام‌آباد نیز جلسات و برنامه‌های ملاقات با شخصیت‌های اثرگذار را داشتیم که از آن جمله، دیدار با علامه سیدساجد نقوی نماینده مقام معظم رهبری و رئیس شورای علمای شیعه در پاکستان و همچنین ملاقات با رئیس حوزه علمیه جامعه‌الکوثر آیت‌الله شیخ محسن نجفی بود که ایشان هم از علمای این بلاد و دانش‌آموخته حوزه نجف است. جلسه بسیار خوبی نیز با علامه راجه ناصر عباس جعفری داشتیم که ایشان هم ریاست حوزه‌ای در اسلام‌آباد را برعهده دارد و همه این بزرگواران به امر تربیت طلابی مشغول هستند که برای تحصیلات تکمیلی معمولا به قم می‌آیند و برخی نیز به نجف عزیمت می‌کنند. حوزه‌های علمیه در برخی شهرهای پاکستان پر رونق هستند که البته باید نقاط قوت آن‌ها بیشتر از این تقویت شود و نقاط ضعف آن‌ها نیز شناسایی و ترمیم و جبران شود.
جلساتی نیز با علمای اهل‌سنّت داشتیم که از آن جمله ملاقات با رئیس شورای عقیدتی پاکستان بود. این مرکز به منزله شورای نگهبان در کشور ماست، یعنی قوانینی که در پاکستان تصویب می‌شود، باید به تأیید این شورا برسد و مطابقت آن با احکام اسلامی روشن و محرز شود. ترکیب این شورا 22 نفر از علما و شخصیت‌های حقوقدان سنّی و شیعه است و البته زمانی دو نفر از علمای شیعه در این ترکیب حضور داشتند، اما الان یک نفر از علمای شیعه در این شورا حضور دارد. در این جلسه از ما خواسته شد که در انطباق مجموعه قوانین، با احکام شرع و قوانین اسلامی به این شورا کمک کنیم و در این جلسه در خصوص همکاری کارگروه فقهی مجمع در بحث انطباق قوانین با مسایل فقهی مذاکراتی صورت گرفت. در این زمینه کتاب‌هایی به چاپ رسیده و مورد استقبال علما و دانشجویان و مردم نیز قرار گرفته است.
ابنا: استقبال پاکستانی‌ها، خصوصا دانشجویان و مردم از حضرتعالی چگونه بود؟
- انصافاً هر جایی که می‌رفتیم با محبت و باشکوه استقبال می‌کردند، هم علما، هم دانشجویان و هم سایر اقشار مردم. جلسات سخنرانی هم که انجام پذیرفت بسیار باشکوه بود و مورد استقبال قرار گرفت. برای نمونه سخنرانی که در دانشگاه منهاج، از دانشگاه‌های مهم و بزرگ منطقه با بیش از 16 هزار دانشجو داشتیم، مورد استقبال اساتید و دانشجویان زیادی قرار گرفت. مردم نیز در هر جایی که حضور پیدا می‌کردیم، با شور و شوق استقبال می‌کردند و با استقبال‌شان ما را شرمنده می‌کردند، مردم از همه امکاناتشان برای استقبال استفاده می‌کردند و با برنامه‌های مختلفی از جمله شعرخوانی اظهار محبت فراوانی داشتند. محبت به مردم ایران و علاقه به جمهوری اسلامی نیز از جمله شاخصه‌های این ابراز محبت بود. آنقدر این استقبال محرز بود که در تمام جلسات، خودش را نشان می‌داد و با اینکه تمام جلسات به زبان فارسی بود، اما مورد استقبال گسترده قرار می‌گرفت. این حکایت از دوستی این دو ملت است و امیدواریم دولت‌های این دو کشور هم در توسعه بخش‌های سیاسی، تجاری، اقتصادی، علمی و بخش‌های دیگر بتوانند همکاری‌های متناسب را داشته باشند و پیگیری کنند.
ابنا: ارزیابی حضرتعالی از نقاط قوت و ضعف شیعیان پاکستان چیست؟ چالش‌های شیعیان در عرصه ترویج مکتب اهل‌بیت(ع) در پاکستان را چه می‌دانید و مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) چه نقشی در این زمینه می‌تواند ایفا کند؟
- از ویژگی‌های برجسته شیعیان در پاکستان و بلکه حتی اهل‌سنّت، دلدادگی به اهل‌بیت(ع) و عشق و ارادت غیرقابل وصف به خاندان وحی است و به لحاظ عاطفه و محبت، می‌توان بیشترین نمره را به این علاقه و دلدادگی داد. البته این عشق باید حفظ و جهت داده شود، این محبت باید توأم با معرفت باشد که در موارد متعددی چنین است و البته در مواردی معرفت عمیقی در برخی جاها وجود ندارد که از نقاط ضعف محسوب می‌شود. ضمیمه این شناخت به آن بُعد عاطفی، دلدادگی، عشق و ارادت به اهل‌بیت عصمت و طهارت، می‌تواند ظرفیت بسیار عمیقی را ایجاد نماید. ممکن است برخی از همین جنبه‌های عاطفی سوءاستفاده کنند که باید از این جهت خیلی مراقب باشیم، باید خود علمای منطقه مراقب باشند. گاهی دشمنان از همین موارد سوءاستفاده می‌کنند و می‌خواهند اختلافی میان شیعیان یا پیروان یک مذهب یا شیعیان و اهل‌سنّت ایجاد کنند که الحمدالله با تدبیری که رهبران شیعی و علمای بزرگ شیعه و اهل‌سنّت داشته‌اند، معمولا از ایجاد فتنه و شیطنت‌های دشمنان جلوگیری شده است.
به نظر بنده، مسئله‌ای که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، گسترش معرفت عقلانی و عدالت‌خواهی است. نباید اجازه داد دشمنان از ویژگی‌های مثبت سوءاستفاده کنند، عده‌ای که برخی را تحریک می‌کنند، کاملا قابل مشاهده است که از سوی انگلیس یا جاهای دیگر شیطنت می‌کنند و با این شیطنت در صدد ایجاد اختلاف و تفرقه میان پیروان اهل‌بیت(ع) و میان شیعیان و اهل‌سنت هستند. این موضوع هوشمندی علمای منطقه و اثرگذاری آن‌ها در مقابل نقشه‌های شوم دشمنان را می‌طلبد که در موارد متعددی جلوی این توطئه‌ها با اتحاد و وحدت گرفته شده و حتی راهپیمایی‌های عظیمی را ترتیب داده‌اند و در مجموع با تدبیری که توسط علمای منطقه و شخصیت‌های اثرگذار و رهبران شیعه و سنی انجام پذیرفته از تشدد اختلاف جلوگیری شده است.
دشمنان در موضوع اختلاف مخصوصا در پاکستان فعالیت جدی انجام می‌دهند و سرمایه‌گذاری می‌کنند، خیلی باید مراقب باشیم و همه علما و شخصیت‌های آن منطقه باید مراقب باشند. مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) نیز در صدد است به معرفتی که نسبت به اهل‌بیت(ع) وجود دارد، تعمیق بخشیده شود و نگاهی جامع به اهل‌بیت(ع) در میان پیروان و محبان آن بزرگواران وجود داشته باشد.
به مناسبت فرارسیدن ایام عزاداری سالار شهیدان از جمله موضوعاتی که در برخی جلسات این سفر عنوان شد این بود که حضرت امام حسین(ع) شخصیتی جهانی و الگو برای تمام بشریت است، نه فقط برای شیعیان، نه حتی برای مسلمانان و نه حتی برای پیروان ادیان ابراهیمی؛ بلکه برای کل بشریت شخصیت سیدالشهدا الگو و اسوه است. این جمله حضرت سیدالشهدا(ع) نیز بارها مورد تاکید قرار گرفت که «ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد کونوا احراراً فی دنیاکم»؛ اگر حتی معاد را هم قبول ندارید و دینی ندارید، لااقل آزادمرد باشید. از این جهت امام حسین(ع) برای کل جامعه بشری اسوه و الگو هستند و ما باید از این اسوه و الگو استفاده کنیم و بهره‌مند شویم، بنابراین امام حسین(ع) یک ظرفیت جهانی است. در بیان واقعه عاشورا نباید فقط جنبه‌های عاطفی قضیه یادآوری شود، بلکه باید امام حسین(ع) و واقعه عاشورا را درست و دقیق معرفی و تبیین کنیم.
ارائه تحلیل درست از چرایی واقعه عاشورا که چرا به این شکل ایجاد شد و همچنین بحث تطبیق با مسائل امروز، از مواردی بود که در برخی جلسات به آن اشاره کردیم. بحث تطبیق بحث مهمی است، امروزه چه کسانی درصدد هستند به دین ضربه وارد کنند؟ اینها را باید شناسایی و معرفی کنیم. پس هم باید نقل درست و جامع باشد، هم تحلیل درستی ارائه شود و هم تطبیق با امروز به صورت درست انجام پذیرد. آن‌هایی که در مسیر ولایت‌الله هستند با آن‌هایی که در مسیر ولایت شیطان هستند، باید کاملا از هم تفکیک شوند و امروزه، هم افرادی داریم که در مسیر ولایت‌الله هستند و هم افرادی که در مسیر ولایت طاغوت قرار دارند. تطبیق کار بسیار مهمی است. مجمع درصدد است به اندازه توانی که دارد، اهل‌بیت(ع) را جامع و عمیق معرفی کند. مجمع باید به نوعی مرجعیت علمی و معنوی برسد و در این مسیر گام بردارد، بنابراین چه در فعالیت‌های بخش ستاد و فعالیت‌هایی مثل «ویکی شیعه» و چه کارهای پژوهشی و چه فعالیت‌های رسانه‌ای در خبرگزاری ابنا، باید رویکرد عقلانی، معنوی و عدالت‌خواهی کاملا مشهود باشد که بتوانیم با نوعی اشراف اطلاعاتی، جامعه امروز بشری را در کل دنیا با معارف عمیق اهل‌بیت(ع) و با وضعیت مناسب و جدیدی که مسلمانان و شیعیان دارند آگاه کنیم.
ابنا: مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در پاکستان نمایندگی دارد؟ چقدر فعال هستند؟
- یک زمانی عده‌ای از علما به عنوان نماینده مجمع فعال بودند که برخی از آن‌ها فوت کردند. در سفر اخیر در این موضوع شناسایی داشتیم که انشاءالله در آینده این بحث مورد توجه قرار خواهد گرفت. البته در پاکستان حدود 40 یا 50 نفر از اعضای مجمع عمومی را داریم که بخاطر یک سری مسائل، فعالیت مدنظر وجود نداشته و از اهداف این سفر بازنگری و بازتعریف در ارتباط با فعالیت‌های مجمع در پاکستان بود.
ابنا: مقوّمات و راهبردهای تقویت جریان‌های شیعی و محبان اهل‌بیت(ع) در شبه قاره، به ویژه در پاکستان را چه مواردی می‌دانید؟
- از راهبردهای بسیار مهم، وحدت میان همه مسلمانان است. ما باید وحدت عملی نسبت به دشمن مشترک داشته باشیم که لازمه آن فهم مشترک است و باید ایجاد شود. وحدت میان علمای شیعه و حوزه‌های علمیه یعنی این که بتوانند در یک مسیر واحد، طلابی که در تراز اهل‌بیت(ع) هستند را تربیت کنند. مهم هم همین است که امروزه با توجه به شرایطی که با آن مواجه هستیم، تربیت باید در تراز امروز جامعه انجام بگیرد.
نکته دیگر تقویت عقلانیت، معنویت و عدالت‌خواهی است که الحمدالله این جریان عدالت‌خواهی در ملت پاکستان وجود دارد و امیدواریم در کنار عقلانیت و معنویت، بتواند به یک قدرت معنوی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در منطقه برسد. باید تلاش شود عقلانیتی که در مجموعه آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت(ع) است مورد تأکید و تربیت قرار گیرد. با توجه به اینکه امروزه در غرب دنبال ایجاد معنویات بدلی هستند، ما باید با توجه به مجموعه ظرفیت‌های اهل‌بیت(ع) بتوانیم معنویت به معنای واقعی کلمه را - که در رأسش خدای بزرگ و ارتباط انسان با خدا برای رسیدن به آرامش است - در رأس امور قرار دهیم. اتکا به اهل‌بیت(ع) سرلوحه رسیدن به این معنویت است و خودشان هم سرآمدان معنویت هستند؛ شخصیت‌های بی‌نظیری که به لحاظ علمی و معنوی جزو سرآمدان در میان مسلمانان هستند و همه مسلمانان مرجعیت علمی و معنوی اهل‌بیت(ع) را پذیرفته‌اند. ما باید معنویتی که در معارف اهل‌بیت(ع) است را معرفی کنیم، مثل معارفی که در صحیفه سجادیه، در دعای عرفه و در دعاهایی که از امام حسین(ع) و سایر حضرات معصومین(ع) نقل شده، دعاهایی که از پیامبر اکرم(ص)، از امیرالمؤمنین(ع) مثل دعای کمیل و دعاهایی که در کتاب مفاتیح‌الجنان آمده که قرآن ساعد هستند را به درستی بررسی و معرفی کنیم.
نکته دیگر که به عنوان یکی از راهبردها باید مورد توجه قرار گیرد، ارتقاء سطح آموزش عمومی شیعیان در دنیاست. در پاکستان از این جهت باید تلاش زیادی انجام بگیرد، لذا مبلغان باید مسلّح به سلاح روزآمدی شوند، باید با ادبیات بین‌المللی آشنا شوند، باید نسل جوان را با نوع مواجهه‌ای که در جهان روبرو هستیم به درستی آگاه کنند و با زبان نسل جوان آشنا باشند تا بتوانند در این زمینه موثر باشند.
ابنا: مهمترین دستاوردهای سفر به پاکستان را چه مواردی می‌دانید؟
- من بخشی را فهرست‌وار عرض می‌کنم، اولین دستاورد، اشراف اطلاعاتی با حضور در میدان است. انسان در هر میدانی حضور پیدا کند، اشراف اطلاعاتی عینی‌تر و ملموس‌تر خواهد بود. دوم، شناخت ظرفیت‌های فراوان است که در کشور دوست پاکستان وجود دارد، ملتی پایبند به آموزه‌های اسلامی، معتقد و باورمند و این خیلی مهم است. دستاورد دیگر تأکید بر وحدت میان عالمان سنّی و شیعه که همه بر این باور بودند و اعتقاد داشتند که برای مقابله با دشمن مشترک باید متحد بود. امروزه اسلام و مسلمانان به عنوان قدرت منطقه هستند. در عرصه بین‌الملل، «اسلام ناب» همان جریانی است که می‌تواند با جریان استکبار مقابله کند. ما امروزه می‌توانیم با آموزه‌های قرآنی و اهل‌بیتی، بهترین فکر را در دنیا معرفی کنیم. در آینده فاتح میدان آن‌هایی هستند که بهترین فکر را و بهترین اندیشه را در دنیا معرفی کنند.
نکته دیگری که من به عنوان دستاورد می‌توانم تلقی کنم تأکید بر وحدت علمای منطقه و شناخت ظرفیت‌ها برای خدمت بیشتر به مکتب اهل‌بیت(ع) است. دستاورد دیگری که در این سفر وجود داشت، زمینه‌سازی برای تفاهم‌نامه جهت گسترش فعالیت‌های دینی و فرهنگی با دانشگاه منهاج‌القرآن و حمایت و کمک به حوزه‌های علمیه بود. از لحاظ فکری مهم است که بتوانیم درس‌نامه‌هایی داشته باشیم که طلاب با مکتب اهل‌بیت(ع) آشنا شوند. این هم زمینه‌هایش فراهم شده که امیدواریم انشاءالله در آینده به صورت جدّ این مسائل پیگیری شود و نتیجه‌بخش باشد.
در این سفر 8 یا 9 روزه سخنرانی‌های زیادی انجام پذیرفت، اگر متن سخنرانی‌ها به دست بیاید، گمان می‌کنم ادبیات و رویکرد جدیدی از مجمع به علمای منطقه ارائه شد که مجمع درصدد است به نوعی مرجعیت علمی و معنوی دست پیدا کند و مجمع معتقد است باید نخبگان جامعه، مکتب ناب اهل‌بیت(ع) را شناسایی کنند و با وحدت، برداشت‌های دقیق و عمیقی ارائه نمایند.
نکته‌ای را به عنوان خاطره عرض می‌کنم. در دانشگاه منهاج‌القرآن در خصوص رابطه بین علم و دین از منظر اهل‌بیت(ع) برای تقریبا 250 الی 300 دانشجو سخنرانی داشتیم. از جمله موضوعاتی که در این سخنرانی مطرح شد این بود که مسلمانان زمانی مرکز ثقل علوم بودند و دیگران علم را از ما گرفتند، شخصیت‌های بزرگی مثل ابن‌سینا که کتاب قانون او در چهار رشته پزشکی است، خوارزمی و زکریا رازی و... از شاگردان اهل‌بیت(ع) هم افرادی بودند مثل جابر بن حیان و دیگر شخصیت‌های مثال‌زدنی اسلام به علم با این نگاه توجه دارند که طبیعت باید توسط اندیشمندان و دانشمندان کشف شود و ساحت علم و ساحت دین مکمل هم هستند و ساحت دین، ترغیب‌کننده ساحت علم و اندیشه است. این نکته را مورد تأکید قرار دادیم که دانشمندان نسبت به پدیده‌ها دوانگاره می توانند داشته باشند: یک انگاره، انگاره پدیده از آن جهت که ما را به پدیدآورنده می‌رساند، و انگاره دیگر، انگاره پدیده از آن جهت که پدیده است. دین می‌خواهد با انگاره اول به علم نگاه کند که ما را به پدیده‌آورنده متصل و مرتبط کند. موضوع دیگر، ارتباط علم و قدرت بود که بیان شد علم، قدرت و اقتدار می‌آورد و هرچه علم در جامعه‌ای بیشتر باشد، آن جامعه مقتدر و قوی خواهد بود. به بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری و به توصیه هفت‌گانه برای توسعه و پیشرفت علم اشاره کردیم و در خصوص 7 مولفه از اخلاق، معنویت، عدالت و مبارزه با فساد گرفته تا هفتمین مورد که سبک زندگی اسلامی به عنوان نرم‌افزار تمدن اسلامی است، مطالبی به اساتید و دانشجویان حاضر در جلسه ارائه شد. رئیس دانشگاه هنگام سخنرانی گفت: ما در خواب بودیم و شما ما را بیدار کردید، چنین بحثی برای اولین بار است که به ما ارائه شد. اینها عین عبارتی بود که بخاطر ارائه این معارف و مطالب به ما می‌گفتند، بعد از اتمام جلسه نیز تمام دانشجویان تشویق کردند و همه، شعار «پاکستان زنده باد، ایران زنده باد» سر دادند. همه اینها حکایت از این می‌کرد که ملت‌های دیگر به ایران و انقلاب اسلامی عشق می‌ورزند.
از مسیرهایی که عبور می‌کردیم، با اینکه مسیر بارانی بود می‌آمدند و از نزدیک با ما دست می‌دادند و کاملا معلوم بودکه با یک نگاه عاطفی جلو می‌آیند و ابراز محبت می‌کنند. اینها حکایت از این است که ایران و اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران در قلوب جهانیان جای دارد و مهم این است که بتوانیم این آرمان‌ها را حفظ کنیم و هر چه به این آرمان‌ها تقیّد داشته باشیم، محبوبیت امّ‌القرای جهان اسلام در جامعه بشری امروز، گسترده‌تر خواهد بود، انشاءالله.
ابنا: از محبت علما و شیعیان به شما و هیئت همراه گفتید. مایلم از نگاه علمای اهل‌سنّت به نماینده علمای ایران و جهان تشیع بدانم، نگاه این بزرگواران به نماینده مقام معظم رهبری و نماینده علمای شیعه و به ایرانِ شیعه چگونه است؟
- باور بفرمایید، علمای اهل‌سنّت احترام ویژه‌ای به ما داشتند و برخی از شخصیت‌های طراز اول احترام خاصی به ما می‌گذاشتند، به اندیشه و معارفی که ارائه شده بود احترام می‌کردند و از آن لذّت می‌بردند و در صحبت‌هایشان این مساله مشهود بود. بعضی از جاها ابراز علاقه‌هایی می‌شد که غیرقابل وصف است، ابراز تمایل برای حضور و برگزاری جلسات و صحبت‌های بیشتر در کنار هم و تجلیل از نماینده مقام معظم رهبری و حوزه با مراسمی محترمانه، از مصادیق مواجهه مردم و علمای پاکستان به شمار می رود. هر جا می‌رفتیم بهترین استقبال ها را داشتند. همه اینها از علاقه به جمهوری اسلامی ایران حکایت می‌کرد و این واقعیت در موارد متعددی کاملا مشهود بود.
ابنا: بسیار ممنون و سپاسگزاریم که وقتتان را در اختیار خبرگزاری اهل‌بیت(ع) – ابنا – گذاشتید.