مردم ترکیه اهل بیت(ع) را دوست دارند / شیعیان در استانبول بیشتر از 30 مسجد دارند
بر اساس شمارش رسمی از طرف دولت، در ترکیه 3 میلیون شیعه وجود دارد. قبلا شیعیان در شرق ترکیه یعنی نزدیک ایران ساکن بودند اما 30 سال است که شیعیان از شرق ترکیه به طرف غرب ترکیه مثل استانبول، ازمیر و آنکارا رفته اند. و اکثرا در استانبول حضور دارند.
«حجت الاسلام و المسلمین حسین چاچا(بهشتی)» روحانی اهل ترکیه که در کنگره بین المللی سبط النبی(ص) شرکت کرده بود گفتگویی با خبرنگار ابنا در مورد وضعیت شیعیان و فعالیت های خود در کشور ترکیه ارائه کرده است که در ذیل می آید:
ابنا: در ابتدا خود را معرفی کنید.
ـ حسین چاچا معروف به بهشتی هستم در اوائل 1981 میلادی زمانی که جنگ ایران و عراق شروع شده بود و 13 سال داشتم به قم برای تحصیل علوم دینی به قم آمدم و 12 سال مقیم قم بودم. در درس های مرحوم «آیت الله فاضل لنکرانی» و «آیت الله مکارم شیرازی» شرکت می کردم. در قم در سال 1989 میلادی ازدواج کردم و خانمم از اهل ترکیه است. در حین تحصیل در سطح سوم حوزه یعنی درس خارج بودم که در 1993 میلادی به ترکیه بازگشتم . در زینبیه استانبول در مسجدی وظایف طلبگی خود را انجام می دادم. سال بعد به سربازی رفتم، سربازی در ترکیه اجباری است و 18 ماه بود، الان 15 ماه شده است. و بعد از سربازی به «مانیس» شهری در کنار «ازمیر» رفتم. مسجدی در آنجا بود توفیق شد همانطور که 12 سال قم مانده بودم 12 سال هم در آن شهر ماندگار شدم. الان 6 ـ 5 سال است که در مسجد ابوطالب در شهر استانبول هستم این مسجد از مساجد زیبای ترکیه از لحاظ معماری است و جمعیت زیادی به مسجد می آیند.
ابنا: تعداد جمعیت شیعیان در ترکیه چقدر است؟
ـ بر اساس شمارش رسمی از طرف دولت، در ترکیه 3 میلیون شیعه وجود دارد. قبلا شیعیان در شرق ترکیه یعنی نزدیک ایران ساکن بودند اما 30 سال است که شیعیان از شرق ترکیه به طرف غرب ترکیه مثل استانبول، ازمیر و آنکارا رفته اند. و اکثرا در استانبول حضور دارند.
ابنا: استقبال مردم ترکیه و بالاخص شیعیان از مساجد چگونه است؟ آیا مردم ترکیه به مساجد رفت و آمد می کنند؟
ـ استقبال مردم ترکیه از مسجد مخصوصا در رمضان و محرم خیلی خوب است. در رمضان و محرم در ترکیه رسم بر این است که نمازخوان و غیرنمازخوان و دیندار و غیر دیندار به مسجد می آیند به صورتی که مسجد پر می شود. ما در مسجد خود در مناسبت ها؛ در عاشورا، اربعین، ولادت حضرت علی(ع)، عیدغدیر خم، ولادت امام زمان(عج)، وفات ابوطالب، مبعث پیامبر(ص) و در کل در ولادت ها و شهادت های ائمه(ع) مراسم و برنامه هایی داریم و استقبال خوبی می شود.
در مسجد ابوطالب سه شنبه ها مراسم دعا داریم. پنج شنبه ها دعای کمیل برگزار می کنیم در پنج شنبه ها بعد از نماز، قرآن می خوانیم. در روزهای جمعه تفسیر قرآن داریم. در روزهای چهارشنبه برای خانم ها کلاس برگزار می کنیم. موسسه ای تاسیس کرده ایم که در آن فعالیت می کنیم و در این موسسه درس تفسیر، احکام و عقاید تدریس می کنیم.
ابنا: شیعیان ترکیه از چه کسی تقلید می کنند؟
ـ در گذشته از مرحوم «آیت الله تبریزی» تقلید می کردند و بعد از فوت ایشان شیعیان ترکیه معمولا از «آیت الله وحید خراسانی»، «آیت الله خامنه ای» و «آیت الله سیستانی» تقلید می کنند.
ابنا: شیعیان در استانبول چند مسجد دارند؟
ـ شیعیان در استانبول صاحب بیش از 30 مسجد هستند. امروز شهر استانبول بیش از 20 میلیون جمعیت دارد و تعداد مساجد استانبول بیش از مساجد تهران است؛ چون در ترکیه از زمان عثمانی رسم بر این بوده است که مسجد، زیاد درست می کنند. از زمان پادشاهان عثمانی، هر پادشاه برای خود مسجدی تاسیس می کرد. قبل از 30 سال ما در استانبول مسجد نداشتیم به برکت پیروزی انقلاب اسلامی ایران شیعیان در استانبول صاحب مساجدی شدند و از اطراف به استانبول کوچ کردند و به منطقه زینبیه استانبول آمدند. در استانبول قریب 300 مسجد وجود دارد. در این 30 سال در ترکیه انقلاب فرهنگی صورت گرفته است و ملت ما به اسلام خیلی پایبند شده اند و ارتباطشان با روحانیت و مساجد زیاد شده است.
ابنا: وظایف روحانیت شیعه در استانبول چیست؟
ـ افزون بر وظایفی که روحانیت ایران برعهده دارد مردم برای حل اختلافات خود نزد روحانی می روند تا اختلاف را برطرف کند. مردم در مسائل فرهنگی، سیاسی، دینی، اختلافات مذهبی و هر مسئله ای که مشکل داشته باشند پیش روحانی می روند. تلاش و فعالیت روحانیون در ترکیه زیاد است و مخصوصا در 30 سال اخیر خدمات زیادی کرده اند. و دولت ها برای ما مشکل و مانعی ایجاد نمی کنند. برای تبلیغات، تاسیس مسجد و غیره، کاری به کار ما ندارند و زمانی که از دولتی ها برای برنامه های خود دعوت می کنیم آنها حضور پیدا می کنند و ما از مذاهب دیگر مثل علوی ها و سنی ها برای مراسم های خود دعوت می کنیم.
ابنا: در ترکیه مراسم روضه خوانی در خانه ها مثل ایران برگزار می شود؟
ـ در ماه محرم و صفر مراسم روضه خوانی در خانه ها، از قدیم الایام در ترکیه بوده است. البته در محرم و صفر زیاد است و در سایر ماهها کم برگزار می شود. همسرم در جامعه المصطفی(ص) درس خوانده است در ترکیه هرکس خانه بخرد، فرزندش را ختنه کند و یا ازدواج کند، نذر می کند خانم ها را دعوت می کنند و همه قرآن می خوانند. همسرم را خانواده های شیعیان، علوی ها و سنی ها زیاد دعوت می کنند همسرم برایشان قرآن می خواند، مسائل فقهی، و از اهل بیت(ع) برای آنها می گوید.
ابنا: آیا در ترکیه از مذاهب دیگر به مذهب حقه اهل بیت(ع) رو می آورند و مستبصر می شوند؟
در ترکیه 20 میلیون علوی وجود دارد آنها دوازده امام ما را قبول دارند ولی در عبادت نقصان دارند منظورم این است که در اعتقادات با ما تفاوتی ندارند. و اینکه افرادی از اهل سنت شیعه شود خیلی پیش می آید اما به ندرت رخ می دهد که شیعه ای سنی شود.
ابنا: مجمع جهانی اهل بیت(ع) و نهادهای همسو، آیا به شما رسیدگی می کنند؟ و انتظار شما از آنها چیست؟
ـ از نظر مادی برای ما کمکی ندارند (خنده). می آیند احوال پرسی و دلجویی می کنند. ولی اینکه ما را به کنفرانس هایی مثل کنگره امام حسن(ع) دعوت می کنند و الفت و محبتی بین ما ایجاد می شود خیلی خوب است. ما در این کنفرانس ها دوستان خود را می بینیم و خوشحال می شویم. مثلا در کنفرانسی که جامعه المصطفی(ص) ما را دعوت کرده بود افرادی که هم دوره خودمان بودند و از سوریه، لبنان، تایلند، پاکستان، ازبکستان، اندونزی و بنگلادش آمده بودند را بعد از 20ـ 25 سال ملاقات کردیم و خیلی خوشحال شدیم، شماره تلفن همدیگر را گرفتیم و با هم در ارتباط هستیم. ما در این کنفرانس ها پیشرفت های ایران و تلاش های علمی حوزه های ایران را از نزدیک می بینیم و این برای ما مفید است و کاش از این برنامه ها خیلی برگزار شود. ما در کشور خودمان از نظر مالی مشکل نداریم. البته ما به کتاب، ترجمه، تالیف و به اقلام فرهنگی نیاز داریم اما حمایت های معنوی مثل این برنامه ها خیلی مفید است.
ابنا: دیدگاه مسلمانان ترکیه در مورد اهل بیت(ع) چگونه است؟
ـ اهل سنت ترکیه اهل بیت(ع) را دوست دارند. در محبت به اهل بیت(ع) تفاوتی بین شیعه و سنی ترکیه نیست. مردم عموما اهل بیت(ع) را دوست دارند و دولت نیز با اهل بیت(ع) مخالفتی ندارد. تعامل ما با اهل سنت و علوی ها خیلی خوب است در مراسم های دینی همدیگر شرکت می کنیم و با هم تعامل داریم. قبل از اینکه من به این کنفرانس بیایم در سالروز وفات حضرت ابوطالب و مبعث پیامبر(ص) برنامه ای داشتیم از علمای اهل سنت و علوی دعوت کردیم و با همدیگر گفتگو داشتیم و آنها نیز از فضائل اهل بیت(ع) و امامان گفتند. در کشور ما بین اهل سنت و شیعه اختلاف و برخوردی وجود ندارد و متحد هستیم. آنها برای تبلیغ مذهب خودشان فعالیت می کنند ما هم برای تبلیغ مذهب خود فعالیت می کنیم و مشکلی نیز پیش نمی آید. قرآن، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را آنها هم قبول دارند ما هم قبول داریم اختلاف در مسائل فقهی است آنها فقه خود را می گویند ما هم فقه خود را می گوییم.
ـ افراد یا گروههای سکولار و لائیک برای شما مشکلی ایجاد نمی کنند؟
افرادی که سکولار هستند نیز با ما مخالفت و دشمنی ندارند آنها می گویند «ما به این نحو زندگی می کنیم، زندگی من این است، می خواهم حجاب نداشته باشم و دین را نمی خواهم» ما با آنها معاشرت نداریم و آنها هم با ما کاری ندارند.
ابنا: خانمی که می خواهد در دانشگاه، با حجاب رفت و آمد کند و درس بخواند مشکلی برای او ایجاد نمی کنند؟
ـ قبلا نمی گذاشتند خانمی که باحجاب است وارد دانشگاه شود اما اکنون این مشکل، مقداری حل شده است. الان طوری شده است که هر کس آدم خود را وارد آن سیستم می کند دانشگاه هم این طور است که مسئولان دانشگاه افرادی را که خودشان دوست دارند وارد دانشگاه می کنند.
ابنا: از نظر اقتصادی آیا موسسه ای در ترکیه وجود دارد که از روحانیون شیعه در این کشور حمایت کند؟
ـ ازنظر اقتصادی هیچ موسسه ای از ما حمایت نمی کند توکل ما بر خداست و مردم به ما لطف دارند و از ما حمایت می کنند.
ابنا: شیعیان آنجا خمس و زکات می دهند؟
ـ خمس و زکات دادن زیاد نیست، کم است به خاطر اینکه مساجد را خود مردم تاسیس می کنند و دولت در این زمینه حمایت نمی کند و مردم از نظر مادی به مراسم عاشورا، مناسبت های ائمه(ع) و تاسیس مساجد کمک می کنند و وجوهات را در خرج کردن در این نوع مجالس، محاسبه می کنند.
ابنا: شما در ترکیه با لباس روحانیت تردد می کنید؟
ـ ما در داخل مساجد لباس می پوشیم ولی در خارج از مساجد لباس روحانیت را در می آوریم. قبلا ممنوع بود که در خارج از مسجد با لباس روحانی بیرون بیاییم ولی اکنون کاری ندارند و چیزی نمی گویند.
ابنا: و سخن آخر؛
ـ خداوند انشاء الله در فرج آقا امام زمان(عج) تعجیل فرماید، همه مسلمانان را یاری کند و کسانی که بین مسلمانان اختلاف ایجاد می کنند را هدایت کند. امروزه کسانی که گرسنه و با ترس سربه بالین می گزارند، کسانی که یتیم می مانند و اشک در چشمشان جاری می شود ـ چه شیعه و چه سنی ـ مسلمانان هستند. و آمریکا، اسرائیل، صهیونیست ها و دشمنان اسلام خوشحالند. امروز افرادی بی دین به نام دین ـ یعنی داعش ـ مسلمانان را می کشند خداوند ان شاء الله بلای اینها را از سر مسلمانان بردارد.
بر اساس شمارش رسمی از طرف دولت، در ترکیه 3 میلیون شیعه وجود دارد. قبلا شیعیان در شرق ترکیه یعنی نزدیک ایران ساکن بودند اما 30 سال است که شیعیان از شرق ترکیه به طرف غرب ترکیه مثل استانبول، ازمیر و آنکارا رفته اند. و اکثرا در استانبول حضور دارند.
«حجت الاسلام و المسلمین حسین چاچا(بهشتی)» روحانی اهل ترکیه که در کنگره بین المللی سبط النبی(ص) شرکت کرده بود گفتگویی با خبرنگار ابنا در مورد وضعیت شیعیان و فعالیت های خود در کشور ترکیه ارائه کرده است که در ذیل می آید:
ابنا: در ابتدا خود را معرفی کنید.
ـ حسین چاچا معروف به بهشتی هستم در اوائل 1981 میلادی زمانی که جنگ ایران و عراق شروع شده بود و 13 سال داشتم به قم برای تحصیل علوم دینی به قم آمدم و 12 سال مقیم قم بودم. در درس های مرحوم «آیت الله فاضل لنکرانی» و «آیت الله مکارم شیرازی» شرکت می کردم. در قم در سال 1989 میلادی ازدواج کردم و خانمم از اهل ترکیه است. در حین تحصیل در سطح سوم حوزه یعنی درس خارج بودم که در 1993 میلادی به ترکیه بازگشتم . در زینبیه استانبول در مسجدی وظایف طلبگی خود را انجام می دادم. سال بعد به سربازی رفتم، سربازی در ترکیه اجباری است و 18 ماه بود، الان 15 ماه شده است. و بعد از سربازی به «مانیس» شهری در کنار «ازمیر» رفتم. مسجدی در آنجا بود توفیق شد همانطور که 12 سال قم مانده بودم 12 سال هم در آن شهر ماندگار شدم. الان 6 ـ 5 سال است که در مسجد ابوطالب در شهر استانبول هستم این مسجد از مساجد زیبای ترکیه از لحاظ معماری است و جمعیت زیادی به مسجد می آیند.
ابنا: تعداد جمعیت شیعیان در ترکیه چقدر است؟
ـ بر اساس شمارش رسمی از طرف دولت، در ترکیه 3 میلیون شیعه وجود دارد. قبلا شیعیان در شرق ترکیه یعنی نزدیک ایران ساکن بودند اما 30 سال است که شیعیان از شرق ترکیه به طرف غرب ترکیه مثل استانبول، ازمیر و آنکارا رفته اند. و اکثرا در استانبول حضور دارند.
ابنا: استقبال مردم ترکیه و بالاخص شیعیان از مساجد چگونه است؟ آیا مردم ترکیه به مساجد رفت و آمد می کنند؟
ـ استقبال مردم ترکیه از مسجد مخصوصا در رمضان و محرم خیلی خوب است. در رمضان و محرم در ترکیه رسم بر این است که نمازخوان و غیرنمازخوان و دیندار و غیر دیندار به مسجد می آیند به صورتی که مسجد پر می شود. ما در مسجد خود در مناسبت ها؛ در عاشورا، اربعین، ولادت حضرت علی(ع)، عیدغدیر خم، ولادت امام زمان(عج)، وفات ابوطالب، مبعث پیامبر(ص) و در کل در ولادت ها و شهادت های ائمه(ع) مراسم و برنامه هایی داریم و استقبال خوبی می شود.
در مسجد ابوطالب سه شنبه ها مراسم دعا داریم. پنج شنبه ها دعای کمیل برگزار می کنیم در پنج شنبه ها بعد از نماز، قرآن می خوانیم. در روزهای جمعه تفسیر قرآن داریم. در روزهای چهارشنبه برای خانم ها کلاس برگزار می کنیم. موسسه ای تاسیس کرده ایم که در آن فعالیت می کنیم و در این موسسه درس تفسیر، احکام و عقاید تدریس می کنیم.
ابنا: شیعیان ترکیه از چه کسی تقلید می کنند؟
ـ در گذشته از مرحوم «آیت الله تبریزی» تقلید می کردند و بعد از فوت ایشان شیعیان ترکیه معمولا از «آیت الله وحید خراسانی»، «آیت الله خامنه ای» و «آیت الله سیستانی» تقلید می کنند.
ابنا: شیعیان در استانبول چند مسجد دارند؟
ـ شیعیان در استانبول صاحب بیش از 30 مسجد هستند. امروز شهر استانبول بیش از 20 میلیون جمعیت دارد و تعداد مساجد استانبول بیش از مساجد تهران است؛ چون در ترکیه از زمان عثمانی رسم بر این بوده است که مسجد، زیاد درست می کنند. از زمان پادشاهان عثمانی، هر پادشاه برای خود مسجدی تاسیس می کرد. قبل از 30 سال ما در استانبول مسجد نداشتیم به برکت پیروزی انقلاب اسلامی ایران شیعیان در استانبول صاحب مساجدی شدند و از اطراف به استانبول کوچ کردند و به منطقه زینبیه استانبول آمدند. در استانبول قریب 300 مسجد وجود دارد. در این 30 سال در ترکیه انقلاب فرهنگی صورت گرفته است و ملت ما به اسلام خیلی پایبند شده اند و ارتباطشان با روحانیت و مساجد زیاد شده است.
ابنا: وظایف روحانیت شیعه در استانبول چیست؟
ـ افزون بر وظایفی که روحانیت ایران برعهده دارد مردم برای حل اختلافات خود نزد روحانی می روند تا اختلاف را برطرف کند. مردم در مسائل فرهنگی، سیاسی، دینی، اختلافات مذهبی و هر مسئله ای که مشکل داشته باشند پیش روحانی می روند. تلاش و فعالیت روحانیون در ترکیه زیاد است و مخصوصا در 30 سال اخیر خدمات زیادی کرده اند. و دولت ها برای ما مشکل و مانعی ایجاد نمی کنند. برای تبلیغات، تاسیس مسجد و غیره، کاری به کار ما ندارند و زمانی که از دولتی ها برای برنامه های خود دعوت می کنیم آنها حضور پیدا می کنند و ما از مذاهب دیگر مثل علوی ها و سنی ها برای مراسم های خود دعوت می کنیم.
ابنا: در ترکیه مراسم روضه خوانی در خانه ها مثل ایران برگزار می شود؟
ـ در ماه محرم و صفر مراسم روضه خوانی در خانه ها، از قدیم الایام در ترکیه بوده است. البته در محرم و صفر زیاد است و در سایر ماهها کم برگزار می شود. همسرم در جامعه المصطفی(ص) درس خوانده است در ترکیه هرکس خانه بخرد، فرزندش را ختنه کند و یا ازدواج کند، نذر می کند خانم ها را دعوت می کنند و همه قرآن می خوانند. همسرم را خانواده های شیعیان، علوی ها و سنی ها زیاد دعوت می کنند همسرم برایشان قرآن می خواند، مسائل فقهی، و از اهل بیت(ع) برای آنها می گوید.
ابنا: آیا در ترکیه از مذاهب دیگر به مذهب حقه اهل بیت(ع) رو می آورند و مستبصر می شوند؟
در ترکیه 20 میلیون علوی وجود دارد آنها دوازده امام ما را قبول دارند ولی در عبادت نقصان دارند منظورم این است که در اعتقادات با ما تفاوتی ندارند. و اینکه افرادی از اهل سنت شیعه شود خیلی پیش می آید اما به ندرت رخ می دهد که شیعه ای سنی شود.
ابنا: مجمع جهانی اهل بیت(ع) و نهادهای همسو، آیا به شما رسیدگی می کنند؟ و انتظار شما از آنها چیست؟
ـ از نظر مادی برای ما کمکی ندارند (خنده). می آیند احوال پرسی و دلجویی می کنند. ولی اینکه ما را به کنفرانس هایی مثل کنگره امام حسن(ع) دعوت می کنند و الفت و محبتی بین ما ایجاد می شود خیلی خوب است. ما در این کنفرانس ها دوستان خود را می بینیم و خوشحال می شویم. مثلا در کنفرانسی که جامعه المصطفی(ص) ما را دعوت کرده بود افرادی که هم دوره خودمان بودند و از سوریه، لبنان، تایلند، پاکستان، ازبکستان، اندونزی و بنگلادش آمده بودند را بعد از 20ـ 25 سال ملاقات کردیم و خیلی خوشحال شدیم، شماره تلفن همدیگر را گرفتیم و با هم در ارتباط هستیم. ما در این کنفرانس ها پیشرفت های ایران و تلاش های علمی حوزه های ایران را از نزدیک می بینیم و این برای ما مفید است و کاش از این برنامه ها خیلی برگزار شود. ما در کشور خودمان از نظر مالی مشکل نداریم. البته ما به کتاب، ترجمه، تالیف و به اقلام فرهنگی نیاز داریم اما حمایت های معنوی مثل این برنامه ها خیلی مفید است.
ابنا: دیدگاه مسلمانان ترکیه در مورد اهل بیت(ع) چگونه است؟
ـ اهل سنت ترکیه اهل بیت(ع) را دوست دارند. در محبت به اهل بیت(ع) تفاوتی بین شیعه و سنی ترکیه نیست. مردم عموما اهل بیت(ع) را دوست دارند و دولت نیز با اهل بیت(ع) مخالفتی ندارد. تعامل ما با اهل سنت و علوی ها خیلی خوب است در مراسم های دینی همدیگر شرکت می کنیم و با هم تعامل داریم. قبل از اینکه من به این کنفرانس بیایم در سالروز وفات حضرت ابوطالب و مبعث پیامبر(ص) برنامه ای داشتیم از علمای اهل سنت و علوی دعوت کردیم و با همدیگر گفتگو داشتیم و آنها نیز از فضائل اهل بیت(ع) و امامان گفتند. در کشور ما بین اهل سنت و شیعه اختلاف و برخوردی وجود ندارد و متحد هستیم. آنها برای تبلیغ مذهب خودشان فعالیت می کنند ما هم برای تبلیغ مذهب خود فعالیت می کنیم و مشکلی نیز پیش نمی آید. قرآن، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را آنها هم قبول دارند ما هم قبول داریم اختلاف در مسائل فقهی است آنها فقه خود را می گویند ما هم فقه خود را می گوییم.
ـ افراد یا گروههای سکولار و لائیک برای شما مشکلی ایجاد نمی کنند؟
افرادی که سکولار هستند نیز با ما مخالفت و دشمنی ندارند آنها می گویند «ما به این نحو زندگی می کنیم، زندگی من این است، می خواهم حجاب نداشته باشم و دین را نمی خواهم» ما با آنها معاشرت نداریم و آنها هم با ما کاری ندارند.
ابنا: خانمی که می خواهد در دانشگاه، با حجاب رفت و آمد کند و درس بخواند مشکلی برای او ایجاد نمی کنند؟
ـ قبلا نمی گذاشتند خانمی که باحجاب است وارد دانشگاه شود اما اکنون این مشکل، مقداری حل شده است. الان طوری شده است که هر کس آدم خود را وارد آن سیستم می کند دانشگاه هم این طور است که مسئولان دانشگاه افرادی را که خودشان دوست دارند وارد دانشگاه می کنند.
ابنا: از نظر اقتصادی آیا موسسه ای در ترکیه وجود دارد که از روحانیون شیعه در این کشور حمایت کند؟
ـ ازنظر اقتصادی هیچ موسسه ای از ما حمایت نمی کند توکل ما بر خداست و مردم به ما لطف دارند و از ما حمایت می کنند.
ابنا: شیعیان آنجا خمس و زکات می دهند؟
ـ خمس و زکات دادن زیاد نیست، کم است به خاطر اینکه مساجد را خود مردم تاسیس می کنند و دولت در این زمینه حمایت نمی کند و مردم از نظر مادی به مراسم عاشورا، مناسبت های ائمه(ع) و تاسیس مساجد کمک می کنند و وجوهات را در خرج کردن در این نوع مجالس، محاسبه می کنند.
ابنا: شما در ترکیه با لباس روحانیت تردد می کنید؟
ـ ما در داخل مساجد لباس می پوشیم ولی در خارج از مساجد لباس روحانیت را در می آوریم. قبلا ممنوع بود که در خارج از مسجد با لباس روحانی بیرون بیاییم ولی اکنون کاری ندارند و چیزی نمی گویند.
ابنا: و سخن آخر؛
ـ خداوند انشاء الله در فرج آقا امام زمان(عج) تعجیل فرماید، همه مسلمانان را یاری کند و کسانی که بین مسلمانان اختلاف ایجاد می کنند را هدایت کند. امروزه کسانی که گرسنه و با ترس سربه بالین می گزارند، کسانی که یتیم می مانند و اشک در چشمشان جاری می شود ـ چه شیعه و چه سنی ـ مسلمانان هستند. و آمریکا، اسرائیل، صهیونیست ها و دشمنان اسلام خوشحالند. امروز افرادی بی دین به نام دین ـ یعنی داعش ـ مسلمانان را می کشند خداوند ان شاء الله بلای اینها را از سر مسلمانان بردارد.