گزارش بیست و پنجمین پیش نشست علمی همایش حضرت ابوطالب(ع)
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب(ع) گفت: نقش حضرت ابوطالب(ع) در پیشبرد هدف رسالت پیامبر(ص) تعیین کننده بود و او جلوی بدخواهان به رسول اکرم(ص) را می گرفت.
بیست و پنجمین پیش نشست علمی "همایش بین المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" شامگاه روز جمعه 24 بهمن 1399 با عنوان "راهنمای تحقیق و پژوهش در مورد حضرت ابوطالب(ع)" و به صورت مجازی برگزار شد.
در این نشست که به همت دبیرخانه همایش، میزبانی دفتر تبلیغات اسلامی استان یزد و همکاری خبرگزاری ابنا برپا گردید، جمعی از علماء و فضلای یزدی حضور داشتند.
حجت الاسلام دکتر «محقق زارع خورمیزی» دبیری این نشست علمی را بر عهده داشت و حجت الاسلام والمسلمین «محمدمهدی صباحی کاشانی» رئیس مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع) و حجت الاسلام والمسلمین «سید محمدکاظم مدرسی» از اساتید عالی حوزه علمیه در آن به ارائه بحث پرداختند. حجت الاسلام «آرزومندی» مدیریت بیست و پنجمین پیش نشست علمی "همایش بین المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" را بر عهده داشت.
این نشست علاوه بر محیط اسکای روم، از صفحه "مجالس مجازی اهل بیتی" در شبکه اجتماعی اینستاگرام نیز به شکل زنده پخش گردید.
حجت الاسلام دکتر محمدرضا محقق زارع خورمیزی در ابتدای این پیش نشست با اشاره به سیره حیات حضرت ابوطالب(ع) اظهار کرد: ایشان به مدت 30 سال حامی رسول اکرم(ص) بود و 10 سال نیز به عنوان مؤمن قریش نقش ایفاء کرد.
دبیر این نشست علمی ادام داد: اما چهره حضرت ابوطالب به دلایل مختلفی در محاق قرار گرفت؛ این در حالی است که وجوه حمایت و پشتیبانی او از اسلام به اندازه ای زیاد است که مجال فرصت بیان همه آن نیست.
وی افزود: حضرت ابوطالب(ع) به مدت سه سال در دوره تحریم در شعب ابی طالب، مقاومت کرد و به حمایت خود از رسول اکرم(ص) ادامه داد. از موضوعات که می توان آن را مورد بررسی قرار داد، مدیریت بحران و مدیریت تحریمی است که حضرت ابوطالب(ع) در این دوره داشت.
محقق زارع درباره موضوعات همایش هم گفت: "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" در پنج موضوع اصلی "تاریخ و سیره"، "کلام و عقائد"، "شعر و ادب"، "مصنفات و مصنفین" و "حضرت ابوطالب و مقاومت" فراخوان داده است و آماده دریافت مقالات و آثار علمی، هنری و ادبی علماء و هنرمندان استان یزد هستیم. همچنین در صورت وجود مکتوبات در خصوص حضرت ابوطالب در آثار و نسخ خطی کتابخانه های یزد، آمادگی اولویت قرار دادن احیاء این آثار را هم داریم.
دبیراین نشست علمی درباره آن هم اظهار داشت: امیدوارم پیش نشست امشب با عنوان "راهنمای تحقیق و پژوهش در مورد حضرت ابوطالب" زمینه را برای حضور فضلای استان یزد در این همایش فراهم کند.
وی در معرفی سخنران اول این نشست هم گفت: حجت الاسلام والمسلمین محمد مهدی صباحی کاشانی رئیس مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب علیه السلام، عمر خود را در راه احیای آثار مربوط به حضرت ابوطالب(ع) گذاشت و کارهای بی نظیری را در این زمینه انجام داد.
به گزارش ابنا، اولین سخنران "بیست و پنجمین پیش نشست علمی همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" حجت الاسلام والمسلمین محمدمهدی صباحی کاشانی بود که با اشاره به اهمیت پرداختن سیره عملی حضرت ابوطالب اظهار کرد: یکی از مباحثی که به تأیید بزرگان جهان تشیع و مراجع عظام تقلید رسیده است و مقام معظم رهبری نیز به آن عنایت داشتند، شناخت نسبت به شخصیت حضرت ابوطالب(ع) پدر امیرالمومنین(ع) است. ائمه معصومین(ع) با وجود این که امام بودند، عنایت خاصی به حضرت ابوطالب(ع) داشتند و او را با ویژگی هایش به مردم معرفی می کردند. متأسفانه در طول 42 سال پس از انقلاب نسبت به این امر غفلت شد.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب ادامه داد: از موضوعات اصلی "همایش حضـرت ابـوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)"، معرفی حضرت ابوطالب(ع) از دیدگاه بزرگان اهل سنت است. اکثریت مسلمانان، پیرو مذهب اهل تسنن هستند و در برخی از کتاب های تاریخی و تفسیری اهل سنت، تاریخچه هایی از زندگی رسول اکرم(ص) ذکر شده است که در آن مقاطع تاریخی، ابوطالب(ع) نقش اساسی و تعیین کننده داشت. اگر این موارد جمع آوری شود، میزان و اهمیت نقش حضرت ابوطالب در زمینه کمک به رسول اکرم(ص) و فراهم کردن زمینه برای پیشبرد اسلام، مشخص می شود.
وی افزود: علمای شیعه بالاتفاق، شخصیت ممتاز حضرت ابوطالب(ع) را قبول دارند و می دانند که او چه جایگاهی به لحاظ علمی و تقوا داشته است. در "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به دنبال اثبات این موضوع به برادران اهل سنت هم هستیم تا آنها به مطالبی که در خصوص حضرت ابوطالب در کتاب های معروف خودشان ذکر شده است، توجه کنند. لذا منابع ما در این همایش بیشتر منابع اهل تسنن است و کمتر به منابع شیعی استناد می کنیم. در این منابع، مناقب حضرت ابوطالب در کنار مناقب رسول اکرم(ص) ذکر شده است.
این محقق حوزوی تأکید کرد: حضرت ابوطالب نقش تأییدکننده رسول اکرم(ص) را داشت تا پیامبر(ص) بتواند آیات قرآن کریم و قوانین الهی را بیان کند. ایشان جلوی بدخواهان به رسول اکرم(ص) را می گرفت. این مطالب را علمای اهل تسنن در کتب خود ذکر کرده اند. برخی از آنها هم هنگام ذکر مناقب رسول اکرم(ص) به نقش ابوطالب(ع) در کمک به حضرت رسول برای دفاع از دین و آئین خود اشاره کرده اند. در همایشِ پیش رو، به دنبال شفاف کردن این مطالب هستیم تا در معرض توجه همه مسلمانان قرار بگیرد.
صباحی کاشانی درباره این منابع و کتاب ها تصریح کرد: با بررسی 300 کتاب از منابع و مصادر اهل تسنن، 135 موضوع اخلاقی، حدیثی، تفسیری و تاریخی که حضرت ابوطالب به نحوی در آنها نقش تعیین کننده داشته را جمع آوری کرده ایم.
وی ادامه داد: مثلاً دکتر «محمد التونجی» از اساتید سُنّی دانشگاه حلب که رساله ها و مقالات زیادی از او منتشر شده است، اشعار مربوط به حضرت ابوطالب(ع) را جمع کرد که نتیجه این کار، انتشار کامل ترین دیوان شعر مربوط به حضرت ابوطالب(ع) بود. این استاد دانشگاه می نویسد: "صرف نظر از ایمان داشتن یا ایمان نداشتن ابوطالب، او به مدت 42 سال تا زمان وفاتش در زندگی رسول اکرم(ص) نقش تعیین کننده داشت." پیامبر(ص) از هشت سالگی تحت سرپرستی حضرت ابوطالب(ع) قرار گرفت و او در تمام مقاطع حیات پیامبر(ص) - از کودکی و نوجوانی و ازدواج گرفته، تا فعالیت های پس از بعثت - نقشی مهم داشت. او حامی رسول اکرم(ص) در پیشبرد اهداف خود بود.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب(ع) به عنوان نمونه ای از حمایت های تأثیرگذار حضرت ابوطالب، این واقعه تاریخی را تعریف کرد که: رسول اکرم(ص) پس از بعثت، سران مشرکان را دعوت کرد و چند جلسه تشکیل شد، اما این جلسات به هم می خورد. در جلسه آخر، حضرت ابوطالب(ع) مدیریت جلسه را بر عهده گرفت و اجازه نداد که «ابو لهب» آن را به هم بزند. این همان جلسه ای است که پیامبر اکرم(ص) امیرالمؤمنین علی(ع) را به عنوان وصی و وزیر خود معرفی کرد. حضرت ابوطالب در آن جلسه نقش محوری را داشت و بابت دفاع از رسول اکرم(ص) هم از مشرکان طعنه شنید که: "حالا باید از فرزندت اطاعت کنی"!
وی با تأکیر اینکه "کسانی که به حضرت امیرالمؤمنین(ع) ارادت دارند و می خواهند که ولایت امام علی(ع) نشر یابد نیز باید نقش حضرت ابوطالب را زنده نگه دارند" به برخی شبهات درباره ایمان ابوطالب(ع) هم اشاره کرد و گفت: برخی می گویند: "چون ابوطالب به صورت ظاهری شهادتین را نگفته است، شاید مسلمان نشده باشد!". این در حالی است که شخصی که می خواهد جلسه ای همچون جلسه رسول اکرم(ص) با سران مشرکان را اداره کند و اهداف رسالت را پیش ببرد، باید به صورت ظاهری، بی طرفی را حفظ کند. حضرت ابوطالب این کار را کرد و در بعضی از اشعارش نیز تصریح دارد که: "اگر نمی توانم ایمان خودم را علنی بیان کنم، به این دلیل است که می خواهم از رسول اکرم(ص) حمایت نمایم". پس حضرت ابوطالب در عمل، ایمان خود به اسلام را نشان داد.
صباحی کاشانی یکی دیگر از شبهات درباره ایمان حضرت ابوطالب را اینگونه بیان کرد: برخی سفسطه می کنند که: "چون رسول اکرم(ص) بر پیکر حضرت ابوطالب نماز نخواند، او مسلمان نبود!" در حالی که اصلاً نماز میت در مکه وجود نداشت و حکم آن پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه تشریع شد.
این پژوهشگر علوم دینی، "حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب را از حکمای معروف عرب قبل از رسالت رسول اکرم(ص) دانست" و تصریح کرد: پیش از اسلام نیز شخصیت های فهیم و اهل دانشی در جزیرة العرب وجود داشتند که به عنوان انسان های متفکر شناخته می شدند. بعضی از آنها با علمای مسیحی و یهودی هم ارتباط داشتند. برخی از احکام اسلام مربوط به دوران جاهلیت است که اسلام این احکام را تائید کرد؛ پس افراد دانشمندی در دوران جاهلیت بودند که نقش تبلیغ حکمت را در بین مردم داشتند؛ و ابوطالب از این دسته - بلکه رئیس آنها - بود.
وی افزود: در زمان جاهلیت، افرادی بودند که "خمر" را بر خود، حرام می کردند و نوشیدن آن را کار ناشایستی می دانستند. از جمله این افراد، حضرت ابوطالب بود. همه مردم ریاست حضرت ابوطالب(ع) را قبول داشتند و او را به عنوان رئیس و شخصیتی جامع الاطراف می شناختند. ایشان حتی پیش از بعثت نبی اکرم(ص) و در دوران جاهلیت، از قوانین اسلامی - که در دین حنیف وجود داشت - پیروی می کرد و ما "ایمان" را جزء شخصیت او می دانیم.
این نویسنده، گریزی نیز به "جاهیت مدرن" زد و گفت: البته اکنون هم جاهلیت در دنیا وجود دارد و در دنیای متمدن امروزی ئ کشورهای به اصطلاح پیشرفته، شاهد برخی آداب و رسوم جاهلیت - همچون تبعیض نژادی، ظلم به سیاهپوستان، سقط جنین و... - هستیم. در مقابل، هم در زمان گذشته و هم امروز دانشمندان و فرزانگانی نیزبودند و هستند که "حجت بر مردم" محسوب می شوند.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب(ع) افزود: در نتیجه، برخی قائل به این مساله هستند که حضرت ابوطالب "وصی انبیاء سابق" بود که این مسأله باید در "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)"، مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با تأکید بر اینکه "درباره شخصیت حضرت ابوطالب، جای کار بسیار زیادی وجود دارد" گفت: او شخصیت گمنامی است که باید به دیگران معرفی شود و الگو قرار گیرد. حضرت ابوطالب علاوه بر حمایت از رسول اکرم(ص) به بقیه مسلمانان نیز پناه می داد.
حجت الاسلام آقای صباحی کاشانی در پایان با تأکید مجدد بر اینکه "حضرت ابوطالب از شخصیت های تعیین کننده در پیشبرد اسلام است و علمای اهل سنت هم به این مطلب اذعان کرده اند" خاطرنشان کرد: بزرگ ترین کسی که در زمینه زندگی حضرت ابوطالب کار کرده، علامه «عبدالحسین امینی»(ره) است. و او صفحات زیادی از آخر جلد هفتم و اول جلد هشتم "کتاب الغدیر" را به حضرت ابوطالب اختصاص داده است.
وی به عنوان یکی از بایسته های پژوهشی در این باب گفت: هر کسی که می خواهد در زمینه حضرت ابوطالب کار کند، باید در قدم اول به سراغ کتاب الغدیر - و نه خلاصه آن به زبان فارسی - برود. همچنین کتاب "ظلامة أبي طالب عليه السلام؛ تاريخ ودراسة" اثـر علامه «سيد جعفر مرتضى العاملي» نیز در گام اول باید مورد مطالعه محققان قرار گیرد.
* آیت‌الله مدرسی یزدی: حضرت ابوطالب(ع) شخصیتی استثنایی است
به گزارش ابنا، دومین سخنران "بیست و پنجمین پیش نشست علمی همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم مدرسی یزدی بود که با اشاره به دلایل لزوم پرداختن به ایمان حضرت ابوطالب اظهار کرد: نخستین ثمره پرداختن به چنین بحثی، بیشتر مشخص شدن فضیلت و شخصیت امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت(ع) است.
وی توضیح داد: در طول تاریخ کسانی که پدر و اجداد آنها شایسته داشتند، در جامعه دارای فضیلت خاصی بوده اند. همچنانکه کسانی که بخواهند در جامعه پیشرو شوند، اگر نگاه منفی به خانواده آنها وجود داشته باشد، کشش لازم برای رهبری جامعه را نخواهند داشت. از این رو، برخی در طول تاریخ سعی کردند که فضیلت های اهل بیت(ع) را مخفی کنند و حتی مطالبی را علیه آنها جعل نمایند.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ادامه داد: کسانی که ایمان حضرت ابوطالب(ع) را انکار می کنند، به دنبال همسان سازی این شخصیت با پدران رهبران خود هستند که مشرک بودند. آنان برای اینکه خودشان را ناقص جلوه ندهند، دیگران را تنقیص می کنند. اما ما افتخار می کنیم رهبرانی داریم که هیچ نقطه ضعفی در زندگی آنها نیست و دیگران مجبور به اعتراف به این واقعیت هستند.
وی درباره دشمنی مخالفات اهل بیت(ع) با حضرت ابوطالب افزود: مقبره آن حضرت در شهر "مکه" دارای قبّه و بارگاه بود؛ ولی وهابی ها آن را تخریب کردند. دشمنان اهل بیت(ع) در طول تاریخ فضیلت های مطرح شده برای معصومین(ع) را نیز مورد ایراد قرار دادند.
استاد مدرسی یزدی، زندگی حضرت ابوطالب(ع) را از ابعاد مختلف قابل بررسی دانست و تصریح کرد: اثبات ایمان حضرت ابوطالب(ع) یک بحث اعتقادی و کلامی است. ما اعتقاد داریم که پدران اهل بیت(ع) مؤمن بودند؛ زیرا عرصه باید پاک باشد تا گل و گیاه رویش کند و در عرصه کثیف، گل و گیاه تمیز نمی روید.
وی ادامه داد: حضرت ابوطالب(ع) در زمان رسول اکرم(ص) رحلت کرد، ولی عده ای به خاطر بغض نسبت به آن حضرت، نه تنها از او به عنوان "صحابی مؤمن" یاد نکردند، بلکه حتی ایشان را حتی در حد "مخضرم" (در علم حدیث به کسی اطلاق می‌شود که اسلام و جاهلیت را درک کرده، و صحابه را نیز دریافته؛ ولی پیامبر را ملاقات نکرده است) هم ندانسته اند!
این استاد حوزه و دانشگاه سپس این سؤال را مطرح کرد: این نکته مهم است که چرا عده ای با این همه شواهد و قرائن، فضیلت های ابوطالب(ع) را انکار می کنند؟ آنهم در حالی که اهل بیت(ع) به اجماع، اعتقاد به ایمان حضرت ابوطالب داشتند. یعنی بین ائمه معصومین(ع) هر جا اسم حضرت ابوطالب ذکر می شد، اهل بیت(ع) به اثبات ایمان حضرت ابوطالب(ع) می پرداختند و این مساله برازندگی شخصیت او را نشان می دهد.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد به عنوان "یک دلیل واضح دیگر بر ایمان حضرت ابوطالب" افزود: حضرت ابوطالب همسر حضرت «فاطمه بنت اسد» (سلام الله علیها) بود و این بانوی بزرگوار یک زن مؤمنه و مورد احترام خاص رسول الله(ص) بود. برای اینکه کفویت از حیث ایمان و شرک به عنوان یک مسأله تشریعی در ازدواج رعایت شود، در اسلام باید همسر یک زن مسلمان، خودش هم مسلمان باشد. در حالی که پیامر اکرم(ص) دستور مفارقت و جدا شدن مسلمانان از همسران غیر مسملمان آنها را دادند، هیچگاه بین فاطمه بنت اسد و ابوطالب چنین نظری نداشتند.
آیت الله مدرسی یزدی با اشاره به "لزوم پاسخ به شبهات در خصوص حضرت ابوطالب" اظهار کرد: کتمان فضیلت های رهبران راستین، هنر نیست! اما برای مقابله با این کتمان ها، باید شبهات مربوط به ایمان حضرت ابوطالب و نیز شخصیت شبهه کنندگان تبیین شود.
وی خاطرنشان کرد: یکی از شبهات مهم در خصوص حضرت ابوطالب(ع) این است که "چرا این شخصیت به صورت آشکار در صف مسلمانان قرار نگرفت؟" ما هم قبول داریم که حضرت ابوطالب به صورت علنی اظهار اسلام نکرد. دلیلش هم این بود که ایشان، سیادت مکه را داشت و رهبر بنی هاشم بلکه کل قریش، کلیددار کعبه و از شرفای عرب محسوب می شد؛ بنابراین ضروری می دید که ایمان خود را بپوشاند تا بتواند به حمایت خود از اسلام و مسلمانان ادامه دهد.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد تأکید کرد: ابوطالب منش اسلام را قبول داشت و حتی پیش از بعثت هم، یک روز بت پرستی نکرد. ایشان به فرزندان خود امر کرد تا با رسول الله(ص) نماز اقامه کنند. به دلیل همین حمایتها، با وجود این که شریف مکه بود، سه سال در شعب ابی طالب در رنج و سختی زندگی کرد اما دست از رسول اکرم(ص) نکشید.
استاد مدرسی یزدی با ذکر این نکته که "علامه امینی در کتاب الغدیر بر این نکته تأکید داشته که حضرت ابوطالب(ع) یک شخصیت استثنایی است" افزود: کتاب های مختلفی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در خصوص این شخصیت به چاپ رسید.
وی در پایان به معرفی چند کتاب درباره شیخ الاباطح حضرت ابوطالب(ع) پرداخت: حجت الاسلام و المسلمین «محمد مهدی اشتهاردی» کتابچه ارزشمندی را در این خصوص به نام "زندگی پر افتخار حضرت ابوطالب (علیه السلام)" تدوین کرد که این کتابچه توسط انتشارات "به نشر" وابسته به آستان قدس رضوی منتشر شد. این کتابچه زندگی مختصر حضرت ابوطالب(ع) را برای خواننده روشن می کند و کتابچه ای کوتاه و گویا است که هم دارای متن عربی و هم دارای متن فارسی است.
مدرسی افزود: همچنین کتابچه دیگری نیز با عنوان "ابوطالب؛ حامی پیامبر" توسط حجت الاسلام والمسلمین «محمدحسن شفیعی شاهرودی» تدوین شده است. حجت الاسلام و المسلمین شفیعی شاهرودی همان کسی است که کتاب الغدیر را به زبان فارسی ترجمه و در یک جلد تلخیص کرد و این کتاب را از قفسه کتابخانه ها بر روی میزهای کار آورد. چون کتاب الغدیر یک کتاب مرجع است که گاهی به آن مراجعه می شود. حجت الاسلام و المسلمین شفیعی شاهرودی بخش مستقلی از کتاب الغدیر را در خصوص حضرت ابوطالب(ع) در یک کتابچه کوتاه تدوین کرد.
* برای دیدن تصاویری از این پیش نشست علمی ایـنـجـا را کلیک کنید.
شایان ذكر است "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری "آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه فرهنگی تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "جامعة الزهراء(س)"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناء الرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر برگزار خواهد شد.
مهلت ارسال آثار و مقالات علمی به این همایش تا 30 بهمن 1399 تمدید شده است. برای دسترسی به فراخوان علمی این همایش به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی و اردو ایـنـجـا را کلیک کنید.
"کنگره سراسری شعر حضرت ابوطالب(ع)" نیز از برنامه های جانبی این همایش خواهد بود.
برای دسترسی به سایت پنج زبانه همایش بین المللی حضرت ابوطالب ایـنـجـا را کلیک کنید.
بیست و پنجمین پیش نشست علمی "همایش بین المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" شامگاه روز جمعه 24 بهمن 1399 با عنوان "راهنمای تحقیق و پژوهش در مورد حضرت ابوطالب(ع)" و به صورت مجازی برگزار شد.
در این نشست که به همت دبیرخانه همایش، میزبانی دفتر تبلیغات اسلامی استان یزد و همکاری خبرگزاری ابنا برپا گردید، جمعی از علماء و فضلای یزدی حضور داشتند.
حجت الاسلام دکتر «محقق زارع خورمیزی» دبیری این نشست علمی را بر عهده داشت و حجت الاسلام والمسلمین «محمدمهدی صباحی کاشانی» رئیس مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع) و حجت الاسلام والمسلمین «سید محمدکاظم مدرسی» از اساتید عالی حوزه علمیه در آن به ارائه بحث پرداختند. حجت الاسلام «آرزومندی» مدیریت بیست و پنجمین پیش نشست علمی "همایش بین المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" را بر عهده داشت.
این نشست علاوه بر محیط اسکای روم، از صفحه "مجالس مجازی اهل بیتی" در شبکه اجتماعی اینستاگرام نیز به شکل زنده پخش گردید.
حجت الاسلام دکتر محمدرضا محقق زارع خورمیزی در ابتدای این پیش نشست با اشاره به سیره حیات حضرت ابوطالب(ع) اظهار کرد: ایشان به مدت 30 سال حامی رسول اکرم(ص) بود و 10 سال نیز به عنوان مؤمن قریش نقش ایفاء کرد.
دبیر این نشست علمی ادام داد: اما چهره حضرت ابوطالب به دلایل مختلفی در محاق قرار گرفت؛ این در حالی است که وجوه حمایت و پشتیبانی او از اسلام به اندازه ای زیاد است که مجال فرصت بیان همه آن نیست.
وی افزود: حضرت ابوطالب(ع) به مدت سه سال در دوره تحریم در شعب ابی طالب، مقاومت کرد و به حمایت خود از رسول اکرم(ص) ادامه داد. از موضوعات که می توان آن را مورد بررسی قرار داد، مدیریت بحران و مدیریت تحریمی است که حضرت ابوطالب(ع) در این دوره داشت.
محقق زارع درباره موضوعات همایش هم گفت: "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" در پنج موضوع اصلی "تاریخ و سیره"، "کلام و عقائد"، "شعر و ادب"، "مصنفات و مصنفین" و "حضرت ابوطالب و مقاومت" فراخوان داده است و آماده دریافت مقالات و آثار علمی، هنری و ادبی علماء و هنرمندان استان یزد هستیم. همچنین در صورت وجود مکتوبات در خصوص حضرت ابوطالب در آثار و نسخ خطی کتابخانه های یزد، آمادگی اولویت قرار دادن احیاء این آثار را هم داریم.
دبیراین نشست علمی درباره آن هم اظهار داشت: امیدوارم پیش نشست امشب با عنوان "راهنمای تحقیق و پژوهش در مورد حضرت ابوطالب" زمینه را برای حضور فضلای استان یزد در این همایش فراهم کند.
وی در معرفی سخنران اول این نشست هم گفت: حجت الاسلام والمسلمین محمد مهدی صباحی کاشانی رئیس مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب علیه السلام، عمر خود را در راه احیای آثار مربوط به حضرت ابوطالب(ع) گذاشت و کارهای بی نظیری را در این زمینه انجام داد.
به گزارش ابنا، اولین سخنران "بیست و پنجمین پیش نشست علمی همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" حجت الاسلام والمسلمین محمدمهدی صباحی کاشانی بود که با اشاره به اهمیت پرداختن سیره عملی حضرت ابوطالب اظهار کرد: یکی از مباحثی که به تأیید بزرگان جهان تشیع و مراجع عظام تقلید رسیده است و مقام معظم رهبری نیز به آن عنایت داشتند، شناخت نسبت به شخصیت حضرت ابوطالب(ع) پدر امیرالمومنین(ع) است. ائمه معصومین(ع) با وجود این که امام بودند، عنایت خاصی به حضرت ابوطالب(ع) داشتند و او را با ویژگی هایش به مردم معرفی می کردند. متأسفانه در طول 42 سال پس از انقلاب نسبت به این امر غفلت شد.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب ادامه داد: از موضوعات اصلی "همایش حضـرت ابـوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص)"، معرفی حضرت ابوطالب(ع) از دیدگاه بزرگان اهل سنت است. اکثریت مسلمانان، پیرو مذهب اهل تسنن هستند و در برخی از کتاب های تاریخی و تفسیری اهل سنت، تاریخچه هایی از زندگی رسول اکرم(ص) ذکر شده است که در آن مقاطع تاریخی، ابوطالب(ع) نقش اساسی و تعیین کننده داشت. اگر این موارد جمع آوری شود، میزان و اهمیت نقش حضرت ابوطالب در زمینه کمک به رسول اکرم(ص) و فراهم کردن زمینه برای پیشبرد اسلام، مشخص می شود.
وی افزود: علمای شیعه بالاتفاق، شخصیت ممتاز حضرت ابوطالب(ع) را قبول دارند و می دانند که او چه جایگاهی به لحاظ علمی و تقوا داشته است. در "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به دنبال اثبات این موضوع به برادران اهل سنت هم هستیم تا آنها به مطالبی که در خصوص حضرت ابوطالب در کتاب های معروف خودشان ذکر شده است، توجه کنند. لذا منابع ما در این همایش بیشتر منابع اهل تسنن است و کمتر به منابع شیعی استناد می کنیم. در این منابع، مناقب حضرت ابوطالب در کنار مناقب رسول اکرم(ص) ذکر شده است.
این محقق حوزوی تأکید کرد: حضرت ابوطالب نقش تأییدکننده رسول اکرم(ص) را داشت تا پیامبر(ص) بتواند آیات قرآن کریم و قوانین الهی را بیان کند. ایشان جلوی بدخواهان به رسول اکرم(ص) را می گرفت. این مطالب را علمای اهل تسنن در کتب خود ذکر کرده اند. برخی از آنها هم هنگام ذکر مناقب رسول اکرم(ص) به نقش ابوطالب(ع) در کمک به حضرت رسول برای دفاع از دین و آئین خود اشاره کرده اند. در همایشِ پیش رو، به دنبال شفاف کردن این مطالب هستیم تا در معرض توجه همه مسلمانان قرار بگیرد.
صباحی کاشانی درباره این منابع و کتاب ها تصریح کرد: با بررسی 300 کتاب از منابع و مصادر اهل تسنن، 135 موضوع اخلاقی، حدیثی، تفسیری و تاریخی که حضرت ابوطالب به نحوی در آنها نقش تعیین کننده داشته را جمع آوری کرده ایم.
وی ادامه داد: مثلاً دکتر «محمد التونجی» از اساتید سُنّی دانشگاه حلب که رساله ها و مقالات زیادی از او منتشر شده است، اشعار مربوط به حضرت ابوطالب(ع) را جمع کرد که نتیجه این کار، انتشار کامل ترین دیوان شعر مربوط به حضرت ابوطالب(ع) بود. این استاد دانشگاه می نویسد: "صرف نظر از ایمان داشتن یا ایمان نداشتن ابوطالب، او به مدت 42 سال تا زمان وفاتش در زندگی رسول اکرم(ص) نقش تعیین کننده داشت." پیامبر(ص) از هشت سالگی تحت سرپرستی حضرت ابوطالب(ع) قرار گرفت و او در تمام مقاطع حیات پیامبر(ص) - از کودکی و نوجوانی و ازدواج گرفته، تا فعالیت های پس از بعثت - نقشی مهم داشت. او حامی رسول اکرم(ص) در پیشبرد اهداف خود بود.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب(ع) به عنوان نمونه ای از حمایت های تأثیرگذار حضرت ابوطالب، این واقعه تاریخی را تعریف کرد که: رسول اکرم(ص) پس از بعثت، سران مشرکان را دعوت کرد و چند جلسه تشکیل شد، اما این جلسات به هم می خورد. در جلسه آخر، حضرت ابوطالب(ع) مدیریت جلسه را بر عهده گرفت و اجازه نداد که «ابو لهب» آن را به هم بزند. این همان جلسه ای است که پیامبر اکرم(ص) امیرالمؤمنین علی(ع) را به عنوان وصی و وزیر خود معرفی کرد. حضرت ابوطالب در آن جلسه نقش محوری را داشت و بابت دفاع از رسول اکرم(ص) هم از مشرکان طعنه شنید که: "حالا باید از فرزندت اطاعت کنی"!
وی با تأکیر اینکه "کسانی که به حضرت امیرالمؤمنین(ع) ارادت دارند و می خواهند که ولایت امام علی(ع) نشر یابد نیز باید نقش حضرت ابوطالب را زنده نگه دارند" به برخی شبهات درباره ایمان ابوطالب(ع) هم اشاره کرد و گفت: برخی می گویند: "چون ابوطالب به صورت ظاهری شهادتین را نگفته است، شاید مسلمان نشده باشد!". این در حالی است که شخصی که می خواهد جلسه ای همچون جلسه رسول اکرم(ص) با سران مشرکان را اداره کند و اهداف رسالت را پیش ببرد، باید به صورت ظاهری، بی طرفی را حفظ کند. حضرت ابوطالب این کار را کرد و در بعضی از اشعارش نیز تصریح دارد که: "اگر نمی توانم ایمان خودم را علنی بیان کنم، به این دلیل است که می خواهم از رسول اکرم(ص) حمایت نمایم". پس حضرت ابوطالب در عمل، ایمان خود به اسلام را نشان داد.
صباحی کاشانی یکی دیگر از شبهات درباره ایمان حضرت ابوطالب را اینگونه بیان کرد: برخی سفسطه می کنند که: "چون رسول اکرم(ص) بر پیکر حضرت ابوطالب نماز نخواند، او مسلمان نبود!" در حالی که اصلاً نماز میت در مکه وجود نداشت و حکم آن پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه تشریع شد.
این پژوهشگر علوم دینی، "حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب را از حکمای معروف عرب قبل از رسالت رسول اکرم(ص) دانست" و تصریح کرد: پیش از اسلام نیز شخصیت های فهیم و اهل دانشی در جزیرة العرب وجود داشتند که به عنوان انسان های متفکر شناخته می شدند. بعضی از آنها با علمای مسیحی و یهودی هم ارتباط داشتند. برخی از احکام اسلام مربوط به دوران جاهلیت است که اسلام این احکام را تائید کرد؛ پس افراد دانشمندی در دوران جاهلیت بودند که نقش تبلیغ حکمت را در بین مردم داشتند؛ و ابوطالب از این دسته - بلکه رئیس آنها - بود.
وی افزود: در زمان جاهلیت، افرادی بودند که "خمر" را بر خود، حرام می کردند و نوشیدن آن را کار ناشایستی می دانستند. از جمله این افراد، حضرت ابوطالب بود. همه مردم ریاست حضرت ابوطالب(ع) را قبول داشتند و او را به عنوان رئیس و شخصیتی جامع الاطراف می شناختند. ایشان حتی پیش از بعثت نبی اکرم(ص) و در دوران جاهلیت، از قوانین اسلامی - که در دین حنیف وجود داشت - پیروی می کرد و ما "ایمان" را جزء شخصیت او می دانیم.
این نویسنده، گریزی نیز به "جاهیت مدرن" زد و گفت: البته اکنون هم جاهلیت در دنیا وجود دارد و در دنیای متمدن امروزی ئ کشورهای به اصطلاح پیشرفته، شاهد برخی آداب و رسوم جاهلیت - همچون تبعیض نژادی، ظلم به سیاهپوستان، سقط جنین و... - هستیم. در مقابل، هم در زمان گذشته و هم امروز دانشمندان و فرزانگانی نیزبودند و هستند که "حجت بر مردم" محسوب می شوند.
رئیس مؤسسه فرهنگی، تحقیقاتی و نشر حضرت ابوطالب(ع) افزود: در نتیجه، برخی قائل به این مساله هستند که حضرت ابوطالب "وصی انبیاء سابق" بود که این مسأله باید در "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)"، مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با تأکید بر اینکه "درباره شخصیت حضرت ابوطالب، جای کار بسیار زیادی وجود دارد" گفت: او شخصیت گمنامی است که باید به دیگران معرفی شود و الگو قرار گیرد. حضرت ابوطالب علاوه بر حمایت از رسول اکرم(ص) به بقیه مسلمانان نیز پناه می داد.
حجت الاسلام آقای صباحی کاشانی در پایان با تأکید مجدد بر اینکه "حضرت ابوطالب از شخصیت های تعیین کننده در پیشبرد اسلام است و علمای اهل سنت هم به این مطلب اذعان کرده اند" خاطرنشان کرد: بزرگ ترین کسی که در زمینه زندگی حضرت ابوطالب کار کرده، علامه «عبدالحسین امینی»(ره) است. و او صفحات زیادی از آخر جلد هفتم و اول جلد هشتم "کتاب الغدیر" را به حضرت ابوطالب اختصاص داده است.
وی به عنوان یکی از بایسته های پژوهشی در این باب گفت: هر کسی که می خواهد در زمینه حضرت ابوطالب کار کند، باید در قدم اول به سراغ کتاب الغدیر - و نه خلاصه آن به زبان فارسی - برود. همچنین کتاب "ظلامة أبي طالب عليه السلام؛ تاريخ ودراسة" اثـر علامه «سيد جعفر مرتضى العاملي» نیز در گام اول باید مورد مطالعه محققان قرار گیرد.
* آیت‌الله مدرسی یزدی: حضرت ابوطالب(ع) شخصیتی استثنایی است
به گزارش ابنا، دومین سخنران "بیست و پنجمین پیش نشست علمی همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم مدرسی یزدی بود که با اشاره به دلایل لزوم پرداختن به ایمان حضرت ابوطالب اظهار کرد: نخستین ثمره پرداختن به چنین بحثی، بیشتر مشخص شدن فضیلت و شخصیت امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت(ع) است.
وی توضیح داد: در طول تاریخ کسانی که پدر و اجداد آنها شایسته داشتند، در جامعه دارای فضیلت خاصی بوده اند. همچنانکه کسانی که بخواهند در جامعه پیشرو شوند، اگر نگاه منفی به خانواده آنها وجود داشته باشد، کشش لازم برای رهبری جامعه را نخواهند داشت. از این رو، برخی در طول تاریخ سعی کردند که فضیلت های اهل بیت(ع) را مخفی کنند و حتی مطالبی را علیه آنها جعل نمایند.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد ادامه داد: کسانی که ایمان حضرت ابوطالب(ع) را انکار می کنند، به دنبال همسان سازی این شخصیت با پدران رهبران خود هستند که مشرک بودند. آنان برای اینکه خودشان را ناقص جلوه ندهند، دیگران را تنقیص می کنند. اما ما افتخار می کنیم رهبرانی داریم که هیچ نقطه ضعفی در زندگی آنها نیست و دیگران مجبور به اعتراف به این واقعیت هستند.
وی درباره دشمنی مخالفات اهل بیت(ع) با حضرت ابوطالب افزود: مقبره آن حضرت در شهر "مکه" دارای قبّه و بارگاه بود؛ ولی وهابی ها آن را تخریب کردند. دشمنان اهل بیت(ع) در طول تاریخ فضیلت های مطرح شده برای معصومین(ع) را نیز مورد ایراد قرار دادند.
استاد مدرسی یزدی، زندگی حضرت ابوطالب(ع) را از ابعاد مختلف قابل بررسی دانست و تصریح کرد: اثبات ایمان حضرت ابوطالب(ع) یک بحث اعتقادی و کلامی است. ما اعتقاد داریم که پدران اهل بیت(ع) مؤمن بودند؛ زیرا عرصه باید پاک باشد تا گل و گیاه رویش کند و در عرصه کثیف، گل و گیاه تمیز نمی روید.
وی ادامه داد: حضرت ابوطالب(ع) در زمان رسول اکرم(ص) رحلت کرد، ولی عده ای به خاطر بغض نسبت به آن حضرت، نه تنها از او به عنوان "صحابی مؤمن" یاد نکردند، بلکه حتی ایشان را حتی در حد "مخضرم" (در علم حدیث به کسی اطلاق می‌شود که اسلام و جاهلیت را درک کرده، و صحابه را نیز دریافته؛ ولی پیامبر را ملاقات نکرده است) هم ندانسته اند!
این استاد حوزه و دانشگاه سپس این سؤال را مطرح کرد: این نکته مهم است که چرا عده ای با این همه شواهد و قرائن، فضیلت های ابوطالب(ع) را انکار می کنند؟ آنهم در حالی که اهل بیت(ع) به اجماع، اعتقاد به ایمان حضرت ابوطالب داشتند. یعنی بین ائمه معصومین(ع) هر جا اسم حضرت ابوطالب ذکر می شد، اهل بیت(ع) به اثبات ایمان حضرت ابوطالب(ع) می پرداختند و این مساله برازندگی شخصیت او را نشان می دهد.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد به عنوان "یک دلیل واضح دیگر بر ایمان حضرت ابوطالب" افزود: حضرت ابوطالب همسر حضرت «فاطمه بنت اسد» (سلام الله علیها) بود و این بانوی بزرگوار یک زن مؤمنه و مورد احترام خاص رسول الله(ص) بود. برای اینکه کفویت از حیث ایمان و شرک به عنوان یک مسأله تشریعی در ازدواج رعایت شود، در اسلام باید همسر یک زن مسلمان، خودش هم مسلمان باشد. در حالی که پیامر اکرم(ص) دستور مفارقت و جدا شدن مسلمانان از همسران غیر مسملمان آنها را دادند، هیچگاه بین فاطمه بنت اسد و ابوطالب چنین نظری نداشتند.
آیت الله مدرسی یزدی با اشاره به "لزوم پاسخ به شبهات در خصوص حضرت ابوطالب" اظهار کرد: کتمان فضیلت های رهبران راستین، هنر نیست! اما برای مقابله با این کتمان ها، باید شبهات مربوط به ایمان حضرت ابوطالب و نیز شخصیت شبهه کنندگان تبیین شود.
وی خاطرنشان کرد: یکی از شبهات مهم در خصوص حضرت ابوطالب(ع) این است که "چرا این شخصیت به صورت آشکار در صف مسلمانان قرار نگرفت؟" ما هم قبول داریم که حضرت ابوطالب به صورت علنی اظهار اسلام نکرد. دلیلش هم این بود که ایشان، سیادت مکه را داشت و رهبر بنی هاشم بلکه کل قریش، کلیددار کعبه و از شرفای عرب محسوب می شد؛ بنابراین ضروری می دید که ایمان خود را بپوشاند تا بتواند به حمایت خود از اسلام و مسلمانان ادامه دهد.
نایب رئیس شورای حوزه علمیه یزد تأکید کرد: ابوطالب منش اسلام را قبول داشت و حتی پیش از بعثت هم، یک روز بت پرستی نکرد. ایشان به فرزندان خود امر کرد تا با رسول الله(ص) نماز اقامه کنند. به دلیل همین حمایتها، با وجود این که شریف مکه بود، سه سال در شعب ابی طالب در رنج و سختی زندگی کرد اما دست از رسول اکرم(ص) نکشید.
استاد مدرسی یزدی با ذکر این نکته که "علامه امینی در کتاب الغدیر بر این نکته تأکید داشته که حضرت ابوطالب(ع) یک شخصیت استثنایی است" افزود: کتاب های مختلفی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در خصوص این شخصیت به چاپ رسید.
وی در پایان به معرفی چند کتاب درباره شیخ الاباطح حضرت ابوطالب(ع) پرداخت: حجت الاسلام و المسلمین «محمد مهدی اشتهاردی» کتابچه ارزشمندی را در این خصوص به نام "زندگی پر افتخار حضرت ابوطالب (علیه السلام)" تدوین کرد که این کتابچه توسط انتشارات "به نشر" وابسته به آستان قدس رضوی منتشر شد. این کتابچه زندگی مختصر حضرت ابوطالب(ع) را برای خواننده روشن می کند و کتابچه ای کوتاه و گویا است که هم دارای متن عربی و هم دارای متن فارسی است.
مدرسی افزود: همچنین کتابچه دیگری نیز با عنوان "ابوطالب؛ حامی پیامبر" توسط حجت الاسلام والمسلمین «محمدحسن شفیعی شاهرودی» تدوین شده است. حجت الاسلام و المسلمین شفیعی شاهرودی همان کسی است که کتاب الغدیر را به زبان فارسی ترجمه و در یک جلد تلخیص کرد و این کتاب را از قفسه کتابخانه ها بر روی میزهای کار آورد. چون کتاب الغدیر یک کتاب مرجع است که گاهی به آن مراجعه می شود. حجت الاسلام و المسلمین شفیعی شاهرودی بخش مستقلی از کتاب الغدیر را در خصوص حضرت ابوطالب(ع) در یک کتابچه کوتاه تدوین کرد.
* برای دیدن تصاویری از این پیش نشست علمی ایـنـجـا را کلیک کنید.
شایان ذكر است "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری "آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه فرهنگی تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "جامعة الزهراء(س)"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناء الرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر برگزار خواهد شد.
مهلت ارسال آثار و مقالات علمی به این همایش تا 30 بهمن 1399 تمدید شده است. برای دسترسی به فراخوان علمی این همایش به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی و اردو ایـنـجـا را کلیک کنید.
"کنگره سراسری شعر حضرت ابوطالب(ع)" نیز از برنامه های جانبی این همایش خواهد بود.
برای دسترسی به سایت پنج زبانه همایش بین المللی حضرت ابوطالب ایـنـجـا را کلیک کنید.