در نشست علمی «اخلاق جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت» مطرح شد؛ همه ادیان باید در برابر ظلم ایستادگی کنند | صلح، انعکاس و تجلّی صفت خداوند در جهان است
دومین کمیسیون تخصصی همایش بین‌المللی "مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت" با موضوع "اخلاق جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت" با ارائه اُسقف «مالخاز سونگولاشویلی» اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان و استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان و آیت الله «احمد مُبلّغی» عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس شورای دین پژوهان همراه گردید.
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - دومین کمیسیون تخصصی همایش بین‌المللی «مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت» با موضوع «اخلاق جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت» پیش از ظهر امروز شنبه 21 بهمن 1402 ـ در سالن جلسات مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) قم برگزار شد.
این نشست با مشارکت اُسقف «مالخاز سونگولاشویلی» اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان و استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان و آیت‌الله «احمد مُبلغی» عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس شورای دین پژوهان همراه گردید.
اُسقف سونگولاشویلی با ابراز خرسندی از سفر به ایران، به مقوله جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت پرداخت و بیان داشت: کتاب مقدس مسیحیان انجیل، کتاب مقدس مسلمانان قرآن و کتاب مقدس یهودیان تورات است. مسیحیان برخلاف مسلمانان و یهودیان، پیامبر خود یعنی عیسی مسیح(ع) را کلام خدا می‌دانند نه فرستاده خداوند که انجیل از سوی ایشان و اصحاب او به مردم انتقال یافته است.
وی افزود: در دین مسیحیت بر این باور هستیم که خداوند همه بندگان خود را دوست دارد و اساس این دین بر پایه محبت است. همچنین دین اسلام بر پایه صلح بنا شده است که نام آن نیز حکایت از تسلیم و صلح دارد.
اُسقف سونگولاشویلی: آیه 13 سوره حجرات، آیه مورد علاقه من است
اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان، حضرت عیسی(ع) را سفیر صلح نامید و ابراز داشت: متأسفانه مسیحیان در طول تاریخ نتوانستد به خوبی از پیامبر خود پیروی کنند. پیروان مسیح در گذشته با مسلمانان مهربان نبودند و در جریان جنگ‌های صلیبی، استعمار مسیحی در خاورمیانه حکم‌فرما شد. همچنین مسیحیان در دوره امپراطوری بیزانس از مفهوم صلح فاصله گرفتند و در جریان جنگ‌های جهانی اول و دوم، قتل‌عام های گستره‌ای را رقم زدند.
استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان به دوره بعد از جنگ جهانی دوم اشاره کرد و گفت: سه سال بعد از این واقعه، تمام مسیحیان با صدور یک بیانیه مشترک بر عدم ضرورت جنگ تاکید کردند و به آموزه‌های 2000 سال پیش حضرت مسیح(ع) بازگشتند.
اُسقف سونگولاشویلی به شرایط جنگی در خاورمیانه اشاره کرد و بیان داشت: امروزه شاهد درگیری و جنگ بین تمام پیروان ادیان هستیم لذا مقوله برقراری صلح واقعی در جهان بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. اگر همه ادیان به عمق متون دینی خود مراجعه کنند، می‌توان به مقوله صلح بین ادیان دست یافت.
وی به آیه‌ی مورد علاقه خود در قرآن کریم پرداخت و گفت: خداوند در آیه 13 سوره حجرات می‌فرماید: «يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقۡنَٰكُم مِّن ذَكَرٖ وَأُنثَىٰ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ شُعُوبٗا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْۚ... یعنی اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريده‌ايم و شما را گروه‌ها و قبيله هايى گردانده‌ايم تا همديگر را بشناسيد؛ این آیه دلالت بر اهمیت شناخت انسان‌ها از یکدیگر و در نتیجه صلح دارد نه جنگ. اگر بر این باور هستیم که انسان در مرکز عالم نیست و باید در مقابل خداوند سر تعظیم فرود آورد، با انسان‌ها به درستی برخورد می‌کنیم.
اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان به گذشته تعامل اسلام و مسیحیت مبنی بر تلاش برای تغییر دین یکدیگر اشاره کرد، اما تعامل امروزه عالمان این دو تفکر را بر پایه تبادل نظر و فهم متقابل دانست و ارمغان آن را ایجاد صلح واقعی معرفی کرد.
استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان در پایان ارائه خود اظهار داشت: در آموزه‌های مسیحیت، اگر نسبت به غم و سختی دیگر انسان‌ها بی‌تفاوت باشید، مسیحی واقعی نیستید. همه ادیان باید در برابر ظلم ایستادگی کنند، حتی اگر تغییری در واقع رخ ندهد زیرا نباید در برابر کشتار زنان و کودکان سکوت کرد.
در ادامه این نشست، آیت الله مُبلغی به مسئله حقوق بشردوستانه پرداخت و ابتدای این بحث را با تبیین صفات خداوند آغاز نمود.
وی ادامه داد: صفت «السلام» در زمره صفات خداوند قرار دارد و هچنین از اسماء الهی می‌باشد. اسماء الهی همواره دارای جلوه‌هایی در عالم تکوین و تشریع هستند که نحوه امتداد صفات خداوند در این دو عالم، حائز اهمیت است و نیازمند بررسی می‌باشد.
رئیس شورای دین پژوهان به تشریح سنن الهی پرداخت و ابراز داشت: در قرآن اشاره شده "وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ یعنی صلح بهتر است"؛ صلح تجلّی اسم خداوند یعنی السلام در تمام روابط عالم می‌باشد. صلح همان صدا و انعکاس صفت «السلام» خدا در جهان است که در غیر این صورت هیچ ارتباطی بین امر خدا و انسان برقرار نمی‌شد.
این استاد حوزه علمیه بعد از بیان سنن خداوند، به مرحله هنجار اشاره کرد و بیان داشت: بایسته است بین سنن الهی و هنجارها، هماهنگی باشد. فقه به معنای دانش ارائه هنجارها در زندگی است که با علم کلام در ارتباط می باشد لذا صفت السلام خداوند از طریق علم کلام به فقه منتقل می‌شود و در نهایت، حقوق بشردوستانه تشکیل می‌گردد.
جنگ، مقوله‌ای استثنائی و اضطراری است
عضو مجلس خبرگان رهبری به تبیین حقوق بشردوستانه از منظر اسلام پرداخت و اظهار داشت: اولین اصل در اسلام، لزوم اکتفاء به حداقل‌ها در جنگ و قتل است که متناست با آیه "والصلح خیر" می‌باشد. امام علی(ع) می فرمایند «تعصب به خرج ندهید مگر در صفات پسندیده و نیکو همچون پرهیز از قتل» یعنی مبادا قتل و کشته شدن انسانی را کوچک بشمارید. همچنین این امر در بدنه فقه اسلامی نیز به خوبی منعکس شده به طوری که قاعده «احتیاط در دماء» در هنگام تشکیک، جریان پیدا می‌کند.
آیت الله مبلّغی، نگاه اضطراری به جنگ را به عنوان دومین اصل حقوق بشردوستانه اسلامی ارائه داد و تشریح کرد: به تبع قاعده «احتیاط در دماء»، مقوله جنگ نیز باید به شکل پرانتزی، اضطراری و استثنائی باشد و به امری سریع و در دسترس تبدیل نگردد. در سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز مشاهده می‌شود که حتی در آستانه جنگ نیز دستوری مبنی بر شروع جنگ از سوی اولیاء الهی صادر نشده است بلکه قرآن مجید می‌فرماید "وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلۡمِ فَٱجۡنَحۡ لَهَا وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ یعنی اگر آنها به صلح متمایل شدند، تو هم به صلح تمایل نشان بده و بر خدا توکّل کن؛ زیرا او همان شنواى داناست".
وی در راستای معرفی سومین اصل حقوق بشردوستانه اسلامی، به آیه 208 سوره بقره «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً» اشاره کرد و معنای «سلم» را تجّلی نام خدا و دین اسلام عنوان نمود.
رئیس شورای دین پژوهان در ادامه، گریزناپذیری مقوله جنگ را به عنوان چهارمین اصل برشمرد و بیان داشت: گاهی باید در مقابل ظلم ایستاد لذا اگر سکوت کنیم، مرتکب ظلم شده‌ایم. قرآن می‌فرماید " أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَٰتَلُونَ بِأَنَّهُمۡ ظُلِمُواْۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ نَصۡرِهِمۡ لَقَدِيرٌ یعنی به کسانى که جنگ بر آنها تحمیل مى‌گردد، اجازة جهاد داده شده است؛ زیرا آنها مورد ستم واقع شده‌اند و بى‌تردید خدا بر یارى آنها کاملاً تواناست». قتال و جهاد به عنوان اصل مطرح نیستند اما در جنگ‌های تحمیلی، دارای مصلحت و گریزناپذیر هستند.
این استاد حوزه علمیه، "عدالت" را رکن پنجم حقوق بشردوستانه اسلامی معرفی کرد و تشریح داد: خداوند می‌فرماید «وَلا يَجرِمَنَّكُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما تَعمَلونَ یعنی دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام می‌دهید، با خبر است". متأسفانه امروزه شاهد بی عدالتی اسرائیل نسبت به فلسطینیان هستیم که بخاطر مصلحتی موهوم و غیرمشروع، جنایات بی‌سابقه‌ای را رقم زدند و کشتار انسان‌های بی گناه را امری عادی جلوه دادند.
عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان سخنان خود، تعالیم ادیان در جهان معاصر را به مثابه آفتاب درخشانی دانست که می توانند آسمان دنیا را نورانی کنند لذا با توجه به گسترش گرایش به ادیان در جهان، همکاری و همگرایی پیروان ادیان بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
گفتنی است در پایان این نشست از کتاب «مقایسه تطبیقی منشور حقوق بیمار مبتنی بر متون مقدس اسلام و مسیحیت» رونمایی بعمل آمد.
دومین کمیسیون تخصصی همایش بین‌المللی "مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت" با موضوع "اخلاق جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت" با ارائه اُسقف «مالخاز سونگولاشویلی» اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان و استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان و آیت الله «احمد مُبلّغی» عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس شورای دین پژوهان همراه گردید.
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - دومین کمیسیون تخصصی همایش بین‌المللی «مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت» با موضوع «اخلاق جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت» پیش از ظهر امروز شنبه 21 بهمن 1402 ـ در سالن جلسات مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) قم برگزار شد.
این نشست با مشارکت اُسقف «مالخاز سونگولاشویلی» اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان و استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان و آیت‌الله «احمد مُبلغی» عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس شورای دین پژوهان همراه گردید.
اُسقف سونگولاشویلی با ابراز خرسندی از سفر به ایران، به مقوله جنگ و صلح از منظر اسلام و مسیحیت پرداخت و بیان داشت: کتاب مقدس مسیحیان انجیل، کتاب مقدس مسلمانان قرآن و کتاب مقدس یهودیان تورات است. مسیحیان برخلاف مسلمانان و یهودیان، پیامبر خود یعنی عیسی مسیح(ع) را کلام خدا می‌دانند نه فرستاده خداوند که انجیل از سوی ایشان و اصحاب او به مردم انتقال یافته است.
وی افزود: در دین مسیحیت بر این باور هستیم که خداوند همه بندگان خود را دوست دارد و اساس این دین بر پایه محبت است. همچنین دین اسلام بر پایه صلح بنا شده است که نام آن نیز حکایت از تسلیم و صلح دارد.
اُسقف سونگولاشویلی: آیه 13 سوره حجرات، آیه مورد علاقه من است
اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان، حضرت عیسی(ع) را سفیر صلح نامید و ابراز داشت: متأسفانه مسیحیان در طول تاریخ نتوانستد به خوبی از پیامبر خود پیروی کنند. پیروان مسیح در گذشته با مسلمانان مهربان نبودند و در جریان جنگ‌های صلیبی، استعمار مسیحی در خاورمیانه حکم‌فرما شد. همچنین مسیحیان در دوره امپراطوری بیزانس از مفهوم صلح فاصله گرفتند و در جریان جنگ‌های جهانی اول و دوم، قتل‌عام های گستره‌ای را رقم زدند.
استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان به دوره بعد از جنگ جهانی دوم اشاره کرد و گفت: سه سال بعد از این واقعه، تمام مسیحیان با صدور یک بیانیه مشترک بر عدم ضرورت جنگ تاکید کردند و به آموزه‌های 2000 سال پیش حضرت مسیح(ع) بازگشتند.
اُسقف سونگولاشویلی به شرایط جنگی در خاورمیانه اشاره کرد و بیان داشت: امروزه شاهد درگیری و جنگ بین تمام پیروان ادیان هستیم لذا مقوله برقراری صلح واقعی در جهان بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. اگر همه ادیان به عمق متون دینی خود مراجعه کنند، می‌توان به مقوله صلح بین ادیان دست یافت.
وی به آیه‌ی مورد علاقه خود در قرآن کریم پرداخت و گفت: خداوند در آیه 13 سوره حجرات می‌فرماید: «يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقۡنَٰكُم مِّن ذَكَرٖ وَأُنثَىٰ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ شُعُوبٗا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْۚ... یعنی اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريده‌ايم و شما را گروه‌ها و قبيله هايى گردانده‌ايم تا همديگر را بشناسيد؛ این آیه دلالت بر اهمیت شناخت انسان‌ها از یکدیگر و در نتیجه صلح دارد نه جنگ. اگر بر این باور هستیم که انسان در مرکز عالم نیست و باید در مقابل خداوند سر تعظیم فرود آورد، با انسان‌ها به درستی برخورد می‌کنیم.
اُسقف اعظم رهبر باپتیست‌های گرجستان به گذشته تعامل اسلام و مسیحیت مبنی بر تلاش برای تغییر دین یکدیگر اشاره کرد، اما تعامل امروزه عالمان این دو تفکر را بر پایه تبادل نظر و فهم متقابل دانست و ارمغان آن را ایجاد صلح واقعی معرفی کرد.
استاد الهیات تطبیقی دانشگاه دولتی ایلیا گرجستان در پایان ارائه خود اظهار داشت: در آموزه‌های مسیحیت، اگر نسبت به غم و سختی دیگر انسان‌ها بی‌تفاوت باشید، مسیحی واقعی نیستید. همه ادیان باید در برابر ظلم ایستادگی کنند، حتی اگر تغییری در واقع رخ ندهد زیرا نباید در برابر کشتار زنان و کودکان سکوت کرد.
در ادامه این نشست، آیت الله مُبلغی به مسئله حقوق بشردوستانه پرداخت و ابتدای این بحث را با تبیین صفات خداوند آغاز نمود.
وی ادامه داد: صفت «السلام» در زمره صفات خداوند قرار دارد و هچنین از اسماء الهی می‌باشد. اسماء الهی همواره دارای جلوه‌هایی در عالم تکوین و تشریع هستند که نحوه امتداد صفات خداوند در این دو عالم، حائز اهمیت است و نیازمند بررسی می‌باشد.
رئیس شورای دین پژوهان به تشریح سنن الهی پرداخت و ابراز داشت: در قرآن اشاره شده "وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ یعنی صلح بهتر است"؛ صلح تجلّی اسم خداوند یعنی السلام در تمام روابط عالم می‌باشد. صلح همان صدا و انعکاس صفت «السلام» خدا در جهان است که در غیر این صورت هیچ ارتباطی بین امر خدا و انسان برقرار نمی‌شد.
این استاد حوزه علمیه بعد از بیان سنن خداوند، به مرحله هنجار اشاره کرد و بیان داشت: بایسته است بین سنن الهی و هنجارها، هماهنگی باشد. فقه به معنای دانش ارائه هنجارها در زندگی است که با علم کلام در ارتباط می باشد لذا صفت السلام خداوند از طریق علم کلام به فقه منتقل می‌شود و در نهایت، حقوق بشردوستانه تشکیل می‌گردد.
جنگ، مقوله‌ای استثنائی و اضطراری است
عضو مجلس خبرگان رهبری به تبیین حقوق بشردوستانه از منظر اسلام پرداخت و اظهار داشت: اولین اصل در اسلام، لزوم اکتفاء به حداقل‌ها در جنگ و قتل است که متناست با آیه "والصلح خیر" می‌باشد. امام علی(ع) می فرمایند «تعصب به خرج ندهید مگر در صفات پسندیده و نیکو همچون پرهیز از قتل» یعنی مبادا قتل و کشته شدن انسانی را کوچک بشمارید. همچنین این امر در بدنه فقه اسلامی نیز به خوبی منعکس شده به طوری که قاعده «احتیاط در دماء» در هنگام تشکیک، جریان پیدا می‌کند.
آیت الله مبلّغی، نگاه اضطراری به جنگ را به عنوان دومین اصل حقوق بشردوستانه اسلامی ارائه داد و تشریح کرد: به تبع قاعده «احتیاط در دماء»، مقوله جنگ نیز باید به شکل پرانتزی، اضطراری و استثنائی باشد و به امری سریع و در دسترس تبدیل نگردد. در سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز مشاهده می‌شود که حتی در آستانه جنگ نیز دستوری مبنی بر شروع جنگ از سوی اولیاء الهی صادر نشده است بلکه قرآن مجید می‌فرماید "وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلۡمِ فَٱجۡنَحۡ لَهَا وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ یعنی اگر آنها به صلح متمایل شدند، تو هم به صلح تمایل نشان بده و بر خدا توکّل کن؛ زیرا او همان شنواى داناست".
وی در راستای معرفی سومین اصل حقوق بشردوستانه اسلامی، به آیه 208 سوره بقره «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً» اشاره کرد و معنای «سلم» را تجّلی نام خدا و دین اسلام عنوان نمود.
رئیس شورای دین پژوهان در ادامه، گریزناپذیری مقوله جنگ را به عنوان چهارمین اصل برشمرد و بیان داشت: گاهی باید در مقابل ظلم ایستاد لذا اگر سکوت کنیم، مرتکب ظلم شده‌ایم. قرآن می‌فرماید " أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَٰتَلُونَ بِأَنَّهُمۡ ظُلِمُواْۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ نَصۡرِهِمۡ لَقَدِيرٌ یعنی به کسانى که جنگ بر آنها تحمیل مى‌گردد، اجازة جهاد داده شده است؛ زیرا آنها مورد ستم واقع شده‌اند و بى‌تردید خدا بر یارى آنها کاملاً تواناست». قتال و جهاد به عنوان اصل مطرح نیستند اما در جنگ‌های تحمیلی، دارای مصلحت و گریزناپذیر هستند.
این استاد حوزه علمیه، "عدالت" را رکن پنجم حقوق بشردوستانه اسلامی معرفی کرد و تشریح داد: خداوند می‌فرماید «وَلا يَجرِمَنَّكُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما تَعمَلونَ یعنی دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام می‌دهید، با خبر است". متأسفانه امروزه شاهد بی عدالتی اسرائیل نسبت به فلسطینیان هستیم که بخاطر مصلحتی موهوم و غیرمشروع، جنایات بی‌سابقه‌ای را رقم زدند و کشتار انسان‌های بی گناه را امری عادی جلوه دادند.
عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان سخنان خود، تعالیم ادیان در جهان معاصر را به مثابه آفتاب درخشانی دانست که می توانند آسمان دنیا را نورانی کنند لذا با توجه به گسترش گرایش به ادیان در جهان، همکاری و همگرایی پیروان ادیان بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
گفتنی است در پایان این نشست از کتاب «مقایسه تطبیقی منشور حقوق بیمار مبتنی بر متون مقدس اسلام و مسیحیت» رونمایی بعمل آمد.