به گزارش پایگاه رسمی اطلاعرسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - آیت الله «رضا رمضانی» دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) پیامی برای شرکت کنندگان در همایش علماء و مبلّغان منطقه بالکان، ارسال کرد.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) در این پیام تاکید کرد که بخش بزرگی از مبلّغان باید بر تعلیم و تربیت این نسل آینده ساز متمرکز گردند تا جامعه پیروان اهلبیت(ع) را از خطراتی که اینک آنها را بوضوح در بین جوانان و نوجوانان خود میبینیم دور کنند.
در بخشی دیگر از این پیام آمده است: چهارده قرن پیش پیشوایان ما دستور دادند که «علیکم بالأحداث» و اِنذار کردند که «دلهای کودکان و نوجوانان همچون زمين كشت ناشده است که هر چه در آن افکنده شود را می پذيرد». اگر ما بموقع و بدرستی، بر این زمینهای مستعد بذرهای هدایت نپاشیم و آنها را با چشمه زلال معارف قرآن و عترت آبیاری نکنیم، دشمنان اسلام و بشریت با سموم خویش آنها را آلوده کرده، شجره های خبیثه را در آنها پرورش خواهند داد.
متن کامل پیام آیت الله رمضانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام علی أشرف الأنبیاء وخاتم المرسلین محمد وآله الطیبین الطاهرین، سیما بقیة الله في الأرَضین، واللعن الدائم علی أعدائهم أجمعین.
عن أمیرالمؤمنین علي (عليه السلام): قالَ رَسولُ اللّه (صلى الله عليه وآله): «اللّهُمَّ ارحَم خُلَفائي» ثَلاثاً. قيلَ: يا رَسولَ اللّه ومَن خُلَفاؤُك؟ قال: الَّذينَ يُبَلِّغونَ حَديثي وسُنَّتي، ثُمَّ يُعَلِّمونَها اُمَّتي.
از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نقل است که: رسول خدا (صلى الله عليه وآله) سه بار فرمود: «خداوندا جانشينانم را رحمت فرما». اصحاب پرسیدند: اى رسول خدا، جانشينان شما چه كسانی هستند؟ فرمود: «آنان كه حديث و سنّت مرا تبليغ مى كنند و آنها را به امّت من مى آموزند».[۱]
علمای اَعلام، مبلّغین گرامی، خواهران و برادران عزیز!
سلامٌ من الله علیکم ورحمتُه وبرکاتُه
افتخار دارم که درود و تحیات خویش را به شما شرکت کنندگان در «هم اندیشی علما و مبلغان حوزه بالکان» تقدیم نمایم؛ همچنین از برادر ارجمند «جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر عیدی» نماینده محترم ولی فقیه در منطقه بالکان و همکاران پرتلاش ایشان - بویژه جناب آقای دکتر سلیمانی - برای برگزاری این همایش ارزنده تشکر کنم. وفّقکم الله لمرضاته.
از آنجا که به دلیل برنامه های از پیش تنظیم شده، توفیق زیارت حضوری شما بزرگواران را ندارم عذرخواهی مینمایم.
به جبران این عدم حضور، در نوشتاری کوتاه، نکاتی را به عنوان تذکر به خود و عرض ادب به جمع فاخر شما، عرض می کنم؛ و سعادت و سلامت همگان را از خداوند متعال مسألت دارم.
1. اهمیت تبلیغ و مبلّغ
اگر در آیات متعددی از قرآن کریم – مانند آیه یازدهم سوره مجادله[۲] - و نیز مواطن کثیره ای از سیره نبوی، «علم» ستایش و کسب آن سفارش گردیده، اما در آیات و روایات متعدد دیگری نیز، ارزش آن علم در "عمل صالح فردی" و "دستگیری علمی اجتماعی" دانسته شده است. به عبارت دیگر، تعلیم، تربیت و تبلیغ است که یک عالِم را جانشین انبیاءِ ابرار و ائمهٔ اطهار قرار میدهد؛ نه صِرف دانستن و دانش آموختن.
از این رو پروردگار متعال در آیه سی و نهم سوره احزاب، حساب مبلّغانِ خداترس را با خود میداند[۳]؛ و رسولش نیز تبلیغ کننده ای که بندگان حضرت حق را با او دوست کند، بهترینِ خلایق میشمارد [۴].
2. شروط تأثیر تبلیغ
پس از آنکه روشن گردید که تبلیغ ، استمرار کار پیامبران و امامان است و یک مبلّغ پا در جای پای این ذوات مقدسه می گذارد، باید متفطن به این حقیقت شد که تبلیغ مؤثر، شرط و شروطی دارد.
گذشته از "داشتن علم" که در بند اول بدان اشاره گردید، اولین شرط تبلیغ نافذ، "داشتن اخلاص" است؛ اخلاص در نیت، در عمل، در گفتار و نوشتار، و حتی در سلوک شخصی. آنگونه که امیر مؤمنان(ع) فرمود: طُوبى لِمَن أخلَصَ للّه ِ عَمَلَهُ وعِلمَهُ، وحُبَّهُ وبُغضَهُ، وأخذَهُ وتَركَهُ، وكَلامَهُ وصَمتَهُ، وفِعلَهُ وقَولَه.[۵] و همین اخلاص است که بنا بر گفتار صدیقه طاهره(س) بهترین مصلحت را برای انسان مخلص به همراه می آورد[۶]؛ و چه مصلحتی برای مبلّغ با اخلاص، بهتر از نفوذ کلام و تأثیر بر قلوب مخاطبان؟ در چنین حالی، بلاغ که رساندن پیام به قاب و جان مخاطب است تحقق مییابد؛ وما علی الرسول إلا البلاغ المبین[۷].
دومین شرط تبلیغ مؤثر، "عامل بودن مبلّغ به سخن خویش" است. بنا بر فرمایش صادقِ آل محمد(ص) اگر یک تبلیغ کننده با غير زبان خويش تبلیغ کند، تقوا و ورع و اعمال خير او، خود دعوتكننده به سوی خداوند خواهد بود.[۸] پس یک مبلّغ، بیش و پیش از آنکه از گفتار خود نتیجه بگیرد، از طریق رفتار و کردار خویش بر مردم تأثیر خواهد نهاد؛ چرا که در برابر آنان، الگویی عملی از دستورات نظری به نمایش می گذارد. چه اینکه امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر این مهم تأکید کرده و فرموده است: مَن نَصَبَ نَفسَهُ للنّاسِ إماماً فليَبدأ بتَعليمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعليمِ غَيرِهِ، وليَكُن تأديبُهُ بسِيرَتِهِ قَبلَ تأديبِهِ بلِسانِهِ، ومُعَلِّمُ نَفسِهِ و مُؤدِّبُها أحَقُّ بالإجلالِ من مُعَلِّمِ النّاسِ و مُؤدِّبِهِم[۹].
سومین شرط تأثیر تبلیغ "رعایت مقتضای زمان و مکان" است.
میدانیم که مقتضیات مکانی یک مبلّغ فعال در بالکان، متفاوت از اقتضائات مبلّغی است که مثلاً در شبه قاره هند یا جنوب آفریقا یا ایران اسلامی تبلیغ میکند.
عنصر زمان نیز دگرگونیهایی را بر مبلّغ تحمیل و شرایط تبلیغی را متمایز از وضعیتی مینماید مثلاً بیست سال پیش با آن مواجه بوده است.
شناخت درست این مقتضیات مکانی و زمانی، میتواند مبلّغی مانند «جعفر بن ابی طالب» بسازد که با سخنانی هوشمندانه و انتخاب آیاتی هدفمند، نه تنها جان مسلمانان را در بلاد غربت نجات دهد، بلکه دل حاکم غیر مسلمان آن سرزمین را نیز بر شنیدن پیام اسلام نرم کند اینک، مثلاً ذکر نمونههایی از سیره نبوی و دستورات قرآن و عترت درباره ارزش هایی که امروزه در شرق و غرب، شعار آنها داده میشود - مانند آزادی، عدالت، حقوق بشر، مسائل زنان، حفاظت از محیط زیست و حمایت از فقرا - ثمرات ملموسی در نزدیک شدن دلهای مردم به خدا و اسلام به همراه خواهد داشت.
و بالاخره چهارمین شرط تبلیغ مؤثر "داشتن مهارت های تبلیغی و به کارگیری آنها" است.
این امر، آموزشهای بروز و ممارست مداوم لازم دارد. بنابراین علاوه بر تلاش خود شما علماء و مبلغین، مؤسسات اسلامی نیز وظایف مهمی برای مجهز کردن فعالان امر تبلیغ به این مهارتها بر دوش دارند.
۳. توجه به نسل جدید و فناوریهای نوین
چهارده قرن پیش پیشوایان ما دستور دادند که «علیکم بالأحداث»[۱۰] و اِنذار کردند که «دلهای کودکان و نوجوانان همچون زمين كشت ناشده است که هر چه در آن افکنده شود را می پذيرد»[۱۱].
اگر ما بموقع و بدرستی، بر این زمینهای مستعد بذرهای هدایت نپاشیم و آنها را با چشمه زلال معارف قرآن و عترت آبیاری نکنیم، دشمنان اسلام و بشریت با سموم خویش آنها را آلوده کرده، شجره های خبیثه را در آنها پرورش خواهند داد.
پس بخش بزرگی از مبلّغان باید بر تعلیم و تربیت این نسل آینده ساز متمرکز گردند تا جامعه پیروان اهلبیت(ع) را از خطراتی که اینک آنها را بوضوح در بین جوانان و نوجوانان خود میبینیم دور کنند.
در اینجا لازم است که بر اهمیت شناخت، یادگیری و استفاده از فناوریهای نوین در تبلیغ نیز تأکید کنم. چرا که اگر قرار است سِمَت تعلیمی، تبلیغی و تربیتی پیامبران الهی را به ارث ببریم باید همانند آنان به "لسان قوم" سخن بگوییم[۱۲]؛ و اکنون زبان و لسان نسل جدید در شبکههای اجتماعی خلق میشود و در ابزارهای ارتباطی اینترنتی توسعه مییابد.
البته این فضاهای ارتباطی نوین، در کنار این چالش خود، فرصت نیز هستند؛ و بهرهگیری از ابزارها و امکانات آن، منبرهای جدید و وسیعتری را در اختیار مبلّغان قرار میدهد.
۴. مقابله با راهزنان عقیده
همواره در مسیر حقیقت، راهزنانی وجود داشتهاند که با وارونه کردن واقعیت و زینت دادن باطل، بسیاری از مشتاقان وصول به حق را از صراط مستقیم خود منحرف کرده، به فِرق ضاله متمایل نمودهاند.
در عصر حاضر نیز این شیاطین انسی، به طریق مختلف - از ابداع مکاتب عرفانی ناصواب گرفته تا ادعاهای دروغین مهدویت - بسیاری از افراد پاک و کمال جو را از راه صحیح منحرف کردهاند؛ که خسرانی مضاعف برای ماست.
البته این مصیبت، جدید نیست؛ بلکه از همان صدر اسلام وجود و تا عصر ائمه امتداد داشته است؛ لذا پیشوایان دینی ما با سردمداران این عقاید باطل مقابله کرده، تلاش نمودند که پیروان آنان را نجات بخشند.
اینک نیز ما باید آن راه را ادامه دهیم - و همانگونه که رییس مذهب به ما آموخت[۱۳] - پیشدستی نموده و با شناسایی سریع این گروههای ضال و مضل، درباره تهدیدها و مخاطرات ناشی از عقاید انحرافی آنان به روشنگری بپردازیم. در این زمینه نیز، وظیفه اصلی بر عهده مجاهدان خط مقدم تبلیغ است که با تیزبینی، هوشیاری، دانش و بصیرت کامل، ایتام آل محمد(ص) را از افتادان در کمین این راهزنان عقیده نجات دهند.
۵. آمادگی مجمع جهانی اهل بیت(ع) برای کمک به امر تبلیغ و مبلّغان
سخن فراوان است و مجال، اندک!
پس کلام کوتاه میکنم و به همین مقدار بسنده مینمایم که مجمع جهانی اهل بیت(ع) - به عنوان یک نهاد بین المللی که مأموریتهای خطیری در زمینه پیروان اهل بیت(ع) بر عهده دارد - آماده است تا در حد امکانات خود، از امر تبلیغ و امور مبلّغان حمایت نماید.
"برگزاری دورههای آموزشی"، "انجام پژوهش برای پاسخ به مسائل جدید"، "در اختیار قرار دادن بستههای علمی و فرهنگی"، "برگزاری نشستهای حضوری و مجازی"، "پوشش رسانهای فعالیتهای تبلیغی از طریق خبرگزاری ابنا و شبکه الثقلین" و "تهیه و توزیع کتاب، مجله و اقلام تبلیغاتی فیزیکی و دیجیتال" از جمله اقداماتی است که میتواند یاور شما مبلغان گرامی در فعالیتهای دینی، اجتماعی، آموزشی و تبلیغی شما باشد.
امیدوارم که همه ما با تأسی به سیره و سنت متعالی پیامبر اکرم و خاندان طاهرینش (صلوات الله علیهم)، و بهرهگیری از فرامین ولی امر مسلمین جهان حضرت امام خامنه ای و مراجع عظام تقلید (مُدَّت أظلالُهُم) از طریق تعامل با یکدیگر و هم افزایی با نهادهای همسو، در زمینه انجام وظایف خود - مخصوصاً فعالیتهای تبلیغی در کشورهای حوزه بالکان - به موفقیتهای بیشتری دست پیدا کنیم.
از خداوند متعال سلامتی و مزید توفیقات همه شما عزیزان در معرفی، تبلیغ و ترویج آموزههای رهاییبخش اسلام و خدمت به پیروان ارجمند اهل بیت(ع) را مسألت می نمایم؛ و بار دیگر از بِسامان کنندگان این اجتماع مبارک سپاسگزاری می کنم.
وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمین؛
والسلام علیکم وعلینا وعلی عباد الله الصالحین.
رضا رمضانی
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع)
۱۸ آذر ۱۴۰۱
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت ها:
۱. أمالی شیخ صدوق، ص 247 - معاني الأخبار، ج 1، ص ۳۷۵.
۲. ﴿... یَرفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنوا مِنْكُمْ وَالَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعمَلونَ خَبير - ... خداوند کسانی را که ایمان آوردهاند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی میبخشد؛ و خداوند به آنچه انجام میدهید آگاه است﴾. (سوره مجادله، آیه 58)
۳. «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ حَسِيبا - (این سنّت خداست در حق) آنان که تبلیغ رسالت خدا کنند و از خدا میترسند و از هیچ کس جز خدا نمیترسند و خدا برای حساب به تنهایی کفایت میکند». (سوره احزاب، آیه 39)
۴. از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) نقل است که فرمود: «خِيارُ اُمَّتي مَن دَعا إلَى اللّه ِ تَعالى، وحَبَّبَ عِبادَهُ إلَيه - بهترين امّت من كسى است كه به سوى خداوند متعال فرا خوانَد و بندگانش را با او دوست سازد». (كنز العمّال، حدیث 28779)
۵. از مولای متقیان علی (علیه السلام) نقل است: «خوشا آن كه عمل و علمش، دوستى و دشمنی اش، انجام دادن و ترک كردنش، سخن گفتن و سكوتش، و كردار و گفتارش فقط براى خدا باشد.» (تحف العقول، ص 100)
۶. حضرت فاطمه زهراء (عليها السلام) فرمود: «مَنْ أصْعَدَ إِلَى اللَّهِ خالِصَ عِبَادَتِهِ أهْبَطَ اَللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَيهِ أفضَلَ مَصلَحَتِه - هر كه عمل خالص و عبادت بىشائبه خود را به سوى خداوند بفرستد، خدا هم بهترين خیر و صلاح را به سوى او نازل مىکند». (بحار الأنوار، ج ۶۷، ص ۲۴۹)
۷. «ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغ... - پیامبر وظیفهای جز رسانیدن پیام (الهی) ندارد؛ (و مسؤول اعمال شما نیست». (سوره مائده، آیه ۹۹.
۸. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «کونوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُمْ؛ لِيَرَوْا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وَالصَّلاَةَ وَالخَيرَ فَإِنَّ ذَلِكَ دَاعِيَة - با غير زبان خويش مردم را (به كيش و مذهب خود) دعوت كنيد؛ مردم بايد ورع و كوشش و نماز و خير شما را ببينند، اينها خود دعوتكننده هستند». (اصول الکافي، ج ۲، ص ۷۸)
۹. «هر كه خود را در مقام پيشوايى مردم قرار دهد بايد پيش از تعليم ديگران، به تعليم خود بپردازد و پيش از آنكه به زبانش تربيت كند، با رفتار خود تربيت نمايد؛ و كسى كه آموزگار و مربّى خود باشد بيشتر سزاوار بزرگداشت است تا شخصی که آموزگار و مربى ديگران است». (نهج البلاغة، حکمت ۷۳)
۱۰. امام صادق (عليه السلام) فرمود: «عَلَيكَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلى كُلِّ خَيرٍ - جوانان را درياب، زيرا كه آنان سريع تر به كارهاى خير روى مى آورند». (اصول الكافى، ج ۸، ص ۹۳، ح ۶۶)
۱۱. امیرالمؤمنین علی (عليه السلام) در وصیت به فرزند برومندش امام حسن مجتبی (عليه السلام) نوشت: «إنَّما قَلبُ الحَدَثِ كَالاَْرضِ الخاليَةِ ما اُلْقيَ فيها مِنْ شَىْءٍ قَبِلَتْهُ؛ فَبادَرتُكَ بِالاَْدَبِ قَبْلَ اَنْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ وَيَشْتَغِلَ لُبُّك - دل جوان، مانند زمين كشت ناشده است، آنچه در آن افكنده شود، مى پذيرد؛ از اين رو پيش از آن كه دلت سخت گردد و خِرَدَت سرگرم شود، به تربيت تو همت گماشتم». (نهج البلاغة، نامه ۳۱)
۱۲. ﴿وَما أرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ... - ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم؛ تا (حقایق را) برای آنها آشکار سازد...﴾. (سوره ابراهیم، آیه ۴)
۱۳. امام صادق (عليه السلام) فرمود: «بادِروا أحْداثَكُمْ بِالحَديثِ قَبْلَ أنْ تَسْبِقَكُمْ إلَيْهِمُ المُرْجِئَة - به آموختن حديث (معارف دينى) به جوانانتان اقدام کنید پيش از آن كه منحرفين آنان را گمراه سازند». (تهذيب الأحكام، ج ۸، ص ۱۱۱، ح ۳۸۱)
منبع: خبرگزاری اهلبیت(ع) - ابنا